Łożysko – część urządzenia technicznego np. maszyny lub mechanizmu, podtrzymująca (łożyskująca) inną jego część (łożyskowaną) w sposób umożliwiający jej względny ruch obrotowy (np. wał, oś). Cechy materiału łożyskowego: dobra odkształcalność, odporność na zatarcie, mały współczynnik tarcia suchego, odporność na zużycie, odporność na korozję, wytrzymałość na nacisk w temperaturze pracy, wytrzymałość zmęczeniowa, dobre przewodnictwo cieplne, stabilność geometryczna, dobra obrabialność.

Podział łożysk

Łożyska dzieli się na^[1]:

• łożyska mechaniczne
  • łożyska ślizgowe
    • łożyska promieniowe (poprzeczne)
    • łożyska wzdłużne
  • łożyska toczne
    • łożyska promieniowe (poprzeczne)
      • łożyska kulkowe
        • łożyska kulkowe zwykłe
        • łożyska kulkowe skośne
        • łożyska kulkowe wahliwe
      • łożyska walcowe
      • łożyska stożkowe
      • łożyska baryłkowe
      • łożyska igiełkowe
    • łożyska wzdłużne
      • łożyska kulkowe wzdłużne
      • łożyska baryłkowe wzdłużne
  • łożyska sprężyste - stosowane w mechatronice^[2]
    • łożyska na sprężynach płaskich
    • łożyska na sprężynach krzyżowych
    • łożyska na zawieszkach skrętnych
• łożyska hydrauliczne
  • łożyska hydrostatyczne
  • łożyska hydrodynamiczne
• łożyska magnetyczne
  • łożyska magnetyczne statyczne
  • łożyska magnetyczne dynamiczne
• łożyska elektryczne
  • łożyska elektrostatyczne
  • łożyska elektromagnetyczne

Z uwagi na wykorzystane materiały do produkcji łożysk możemy je podzielić na:

• łożyska z tworzyw sztucznych,
• łożyska stalowe (wykonane ze stali chromowej),
• łożyska nierdzewne (wykonane ze stali nierdzewnych),
• łożyska hybrydowe (stalowe bieżnie, ceramiczne elementy toczne - azotek krzemu lub dwutlenek cyrkonu, koszyk stalowy lub z tworzywa sztucznego),
• łożyska ceramiczne (ceramiczne bieżnie i elementy toczne, koszyk z tworzywa sztucznego),
• łożyska całoceramiczne (ceramiczne bieżnie i elementy toczne, brak koszyczka)^[3].

Oznaczenia łożysk

Oznaczenia uszczelnień

• Z - blaszka ochronna 

• 2Z- blaszka ochronna Z z obu stron łożyska 

• ZN - blaszka ochronna i rowek osadczy na pierścieniu zewnętrznym po przeciwnej stronie niż blaszka ochronna

• ZNR - blaszka ochronna i rowek osadczy z pierścieniem osadczym sprężynującym po przeciwnej stronie niż blaszka ochronna 

• RS- uszczelka gumowa 

• 2RS- uszczelka RS z obu stron łożyska 

• RSR - uszczelka gumowa o zwiększonej szczelności 

• 2RSR- uszczelka RSR z obu stron łożyska

• RSC- uszczelka gumowa dwuwargowa 

• 2RSC- uszczelka RSC z obu stron łożyska

• RSG- uszczelka gumowa dwuwargowa bezstykowa 

• 2RSG- uszczelka RSG z obu stron łożyska

Oznaczenia dotyczące koszyka

• J - koszyk tłoczony z blachy stalowej 

• Y- koszyk tłoczony z blachy mosiężnej 

• F- koszyk masywny stalowy 

• M- koszyk masywny mosiężny 

• T koszyk z tekstolitu 

• TNG - koszyk z poliamidu wzmocnionego włóknem szklanym 

• V łożysko z pełną liczbą elementów tocznych (bez koszyka) 

Dla oznaczenia sposobu prowadzenia koszyka stosuje się dodatkowe litery A lub B. Litera A oznacza, że koszyk jest prowadzony na pierścieniu zewnętrznym. Litera B oznacza, że koszyk jest prowadzony na pierścieniu wewnętrznym. Brak dodatkowej litery oznacza prowadzenie koszyka na częściach tocznych.

Oznaczenia luzu wewnętrznego

• C1 - luz mniejszy niż C2 

• C2 - luz mniejszy niż normalny 

• C3 - luz większy niż normalny 

• C4 - luz większy niż C3 

• C5 - luz większy niż C4 

Zobacz też