Nóż tokarski – narzędzie skrawające jednoostrzowe stosowane do obróbki toczeniem. Noże tokarskie używane są na wszelkiego rodzaju tokarkach.

Budowa noża tokarskiego

W budowie noża tokarskiego wyróżniamy dwie podstawowe części: część roboczą i część chwytową. Część chwytowa noża tokarskiego służy do jego zamocowania w imaku obrabiarki. W części roboczej noża tokarskiego, która jest bezpośrednio związana z procesem skrawania, wyróżniamy:

• powierzchnię natarcia – spływa po niej wiór oddzielony od obrabianego przedmiotu
• powierzchnię przyłożenia – jest zwrócona do obrabianej powierzchni przedmiotu
• krawędź skrawającą – linia przecięcia powierzchni natarcia z powierzchnią przyłożenia
• ostrze – część robocza narzędzia ograniczona powierzchniami natarcia i przyłożenia
• naroże – miejsce przecięcia się krawędzi skrawającej głównej z krawędzią pomocniczą.

Część robocza noża tokarskiego może być wykonana:

• ze stali szybkotnącej – są to noże stosowane do obróbki stali i staliwa, żeliwa oraz miękkiego mosiądzu,
• w postaci jedno- lub wieloostrzowych płytek z węglików spiekanych gatunku S lub H. Płytki gatunku S stosuje się do obróbki stali węglowej, staliwa, stali narzędziowej niehartowanej i stali nierdzewnej. Płytki gatunku H stosuje się do obróbki żeliwa, mosiądzu, brązu fosforowego, stopów lekkich i żeliwa ciągliwego.

Rodzaje noży tokarskich

Według kryterium przystosowania do określonej metody obróbki rozróżnia się^[1]:

• noże punktowe (ogólnego przeznaczenia)
  • noże imakowe
    • noże jednolite
    • noże łączone w sposób trwały
    • noże składane
  • noże do głowic rewolwerowych
    • noże promieniowe
    • noże styczne
• noże kształtowe
  • noże o ruchu promieniowym
    • noże jednolite
    • noże łączone w sposób trwały
    • noże składane
      • noże płytkowe
      • noże słupkowe
      • noże krążkowe
  • noże o ruchu stycznym
• noże obwiedniowe

Noże tokarskie do obróbki drewna dzieli się na:

• ręczne
  • noże żłobkowe
  • wyżłobiaki
  • wytaczaki
  • noże do gwintów
• suportowe – o podobnym przeznaczeniu i kształcie ostrza jak noże tokarskie ręczne, lecz krótsze i grubsze.