Sobór Wasyla Błogosławionego (ros. Собор Василия Блаженного) lub Sobór Opieki Matki Bożej na Fosie (Собор Покрова Богородицы, что на Рву ) – sobór w Moskwie, znajdujący się na Placu Czerwonym tuż obok Kremla.

Historia

Zbudowana w latach 1555–1561 przez cara Iwana Groźnego miała upamiętniać zwycięstwo w wojnie z kazańskimi Tatarami i zdobycie ich stolicy – miasta Kazań. Za jego autora uważa się pskowskiego mistrza Postnika Jakowlewa, zwanego Barmą. Według niektórych historyków w budowie brali udział włoscy mistrzowie, tworząc szczególne połączenie tradycyjnej słowiańskiej architektury i europejskiego stylu epoki Odrodzenia. Legenda głosi, że po ukończeniu budowli Iwan Groźny rozkazał oślepić architektów, by nigdy więcej nie stworzyli takiego cudu. Jednakże nie wydaje się to prawdą, ponieważ, jak wiemy z późniejszych doniesień, Postnik brał udział również w budowaniu Kremla Kazańskiego. Sobór poświęcono Opiece Matki Bożej, co wiązało się ze świętem, które przypadło w dniu rozpoczęcia się oblężenia Kazania. Powszechnie jednak używa się wezwania Wasyla Błogosławionego – nawiedzonego mnicha, którego doczesne szczątki złożono w świątyni^[2].

Na sobór składa się osiem oddzielnych cerkwi, symbolizujących osiem dni walk pod Kazaniem: Troicka, Nikołaja Welikoreckogo (welikorecka ikona św. Mikołaja), Wejścia do Jeruzalem, Cypriana i Justyna, Trzech Świętych Hierarchów, Aleksandra Świrskiego, Warłaama Chutyńskiego oraz Grzegorza Ormiańskiego. Wszystkie osiem cerkwi (cztery główne i cztery mniejsze) uwieńczone są charakterystycznymi „cebulowymi” kopułami i zgrupowane dookoła dziewiątej pokrowskiej cerkwi, zakończonej niewielką kopułą. Wszystkie cerkwie połączone są wspólną podstawą, obwodowym korytarzem i środkowymi arkadowymi przejściami.

Sobór był wielokrotnie restaurowany i przebudowywany. W XVII w. dodano kopuły nad wejściami i kolorowe dekoracje kopuł głównych (wcześniej wszystkie były pozłacane), wewnętrzne i zewnętrzne ornamenty i malunki. W 1929 sobór został zamknięty, a jego dzwony zdjęte. Od 1990 Sobór jest filią Muzeum Historycznego, w której zbiorach znajduje się m.in. 19 historycznych dzwonów. W jego posiadaniu znajduje się również niezwykła kolekcja broni z czasów Iwana Groźnego^[3].

• Pocztówka z początków XX w.
• Plan świątyni
• Kopuły soboru

• Ikona Znamieńska w komnatach soboru

• Relikwie Wasyla

• Kopuła wewnętrzna cerkwi św. Aleksandra Świrskiego

• Carskie wrota cerkwi św. Warłaama Chutyńskiego

• Carskie wrota cerkwi Wjazdu Jezusa Chrystusa do Jerozolimy

• Kopuła wewnętrzna cerkwi św. Cypriana

• Ikonostas w cerkwi św. Mikołaja Cudotwórcy

• Carskie wrota cerkwi św. Trójcy

• Ikonostas w cerkwi Opieki Matki Bożej

• Kopuła wewnętrzna cerkwi Opieki Matki Bożej

• Fragment ikonostasu w cerkwi Trzech Patriarchów