Świetlówka kompaktowa, kompaktowa lampa fluorescencyjna (CFL ang. Compact fluorescent lamp), znana też w handlu jako świetlówka energooszczędna - jest to rodzaj lampy fluorescencyjnej (świetlówki) o kształcie zapewniającym małe wymiary gabarytowe. Świetlówki takie mają najczęściej kształt litery "U" lub spirali. Świetlówki kompaktowe możemy podzielić na świetlówki ze zintegrowanym układem zapłonowym oraz na świetlówki wymagające opraw z takim układem.

Zalety w porównaniu do żarówek

• po rozgrzaniu, wytwarzają znacznie więcej światła niż żarówki przy tym samym poborze mocy
• wielokrotnie dłuższy czas pracy (przy rzadkim włączaniu/wyłączaniu)
• mniejsza zależność strumienia świetlnego od napięcia zasilającego
• możliwość innych barw światła niż 2500K standardowej żarówki, np. barwa neutralna 4000K lub barwa chłodna 6500K
• tam gdzie energia elektryczna pozyskiwana jest w istotnej części ze spalania węgla świetlówki kompaktowe przyczyniają się do mniejszej emisji szkodliwych substancji do środowiska (m. in. dwutlenku węgla oraz rtęci^[1][2])

Wady w porównaniu do żarówek

• świetlówki energooszczędne migają co jest niezdrowe dla ludzi, efekt stroboskopowy zauważalny jest podczas używania tanich świetlówek, w świetlówkach drogich, wysokiej jakości miganie jest prawie niezauważalne (Efekt migania nie występuje w żarówkach halogenowych znanych w handlu jako energooszczędne żarówki halogenowe, które są polecane przez Unię Europejską jako zamiennik wycofanych już zwykłych żarówek.)
• dają mniej naturalne światło co może męczyć wzrok (widmo światła jest mniej naturalne niż w przypadku żarówek halogenowych, widoczne barwy niektórych obiektów są inne niż w świetle słonecznym, również względem siebie)^[3][4][5]
• światło świetlówek nie może być stosowane do oświetlania obrazów i innych dzieł sztuki, ponieważ negatywnie wpływa na barwy dzieł sztuki takich jak obrazy powodując ich blaknięcie i inne uszkodzenia (do oświetlania obrazów stosuje się oświetlenie halogenowe oddalone od obrazów lub białe diody led nie wymagające oddalenia^[6])
• zawierają niewielką ilość toksycznych oparów rtęci (ok. 5 mg), w związku z czym konieczny jest ich recykling i nie wolno ich wyrzucać do zwykłego kosza na śmieci^[7] Zbicie działającej świetlówki energooszczędnej jest szczególnie niebezpieczne dla zdrowia osób przebywających w pobliżu z powodu oparów rtęci^{[potrzebny przypis]}.
• Świetlówki wprowadzają do sieci wyższe harmoniczne prądu (rośnie współczynnik THD), czyli jakość energii elektrycznej w sieci jest niższa (przebieg jest odkształcony). W wyniku nakładania się harmonicznych z różnych źródeł obciążenie transformatorów nawet mocą znacząco mniejszą od nominalnej może powodować ich uszkodzenia.
• większa zależność strumienia świetlnego od temperatury otoczenia (utrudniony zapłon przy niskiej temperaturze)^[8]
• znaczna zależność efektywności energetycznej od stopnia zużycia^[8]
• zależność barwy światła od stopnia zużycia
• dłuższy czas rozświetlania po włączeniu zasilania (rośnie wraz z użytkowaniem)
• szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe (UV) emitowane jest głównie przez tanie świetlówki niskiej jakości, w których po pewnym czasie używania może pojawić się niewielkie i niewidoczne uszkodzenie powłoki wewnętrznej tzw. luminoforu^[9]. Świetlówki drogie, wysokiej jakości oraz posiadające podwójną szklaną obudowę nie są szkodliwe dla zdrowia.
• brak możliwości regulacji jasności i barwy światła przez regulację napięcia (aczkolwiek są na rynku modele z wbudowaną elektroniką przystosowaną do standardowych ściemniaczy)
• wyższa cena (dodatkowo wzrosła o 20-25% po wprowadzeniu ograniczeń w sprzedaży żarówek^[10]). Jednak po uwzględnieniu niższego zużycia energii sumaryczne koszty zakupu oraz użytkowania świetlówek są wielokrotnie niższe od kosztów użytkowania tradycyjnych żarówek wytwarzających tyle samo światła^[11].
• znaczny spadek żywotności przy dużej częstości włączeń/wyłączeń
• pogarszanie jakości energii elektrycznej w systemie zasilania^[12]
• niektóre świetlówki kompaktowe wysyłają zakłócenia w postaci fal elektromagnetycznych, o zakresie od kilkuset kHz do kilkudziesięciu MHz. Przez to może zostać uniemożliwiony np. odbiór radia.

Świetlówki ze zintegrowanym układem zapłonowym

(ang. CFL-i Compact Fluorescent Lamp Integrated)

Zaletą takich świetlówek jest fakt, iż są one bezpośrednimi zamiennikami żarówek głównego szeregu (posiadają taki sam gwint). Żywotność świetlówek kompaktowych mieści się w zakresie od 6000h do 15000h. Większość z nich nie jest przystosowana do stosowania w oprawach zamkniętych; używanie świetlówki w takiej oprawie znacząco skraca jej żywotność. Niektóre świetlówki posiadają własną obudowę rury fluorescencyjnej zmniejszającą luminancję i poprawiającą walory estetyczne. Dostępne świetlówki zalicza się do klas energetycznych A albo B. Najczęściej spotykane mają temperaturę barwową 2700K (zbliżona do temperatury barwowej żarówki) albo 6400K (światło dzienne). Skuteczność świetlna wynosi ok. 50 lm/W.

Pobór mocy

Porównanie pobieranej mocy żarówek głównego szeregu i świetlówek kompaktowych ze zintegrowanym układem zapłonowym, o zbliżonym strumieniu świetlnym, dla nowych żarówek, według producentów świetlówek kompaktowych:

Przykłady

Przykłady świetlówek kompaktowych ze zintegrowanym układem zapłonowym:

Świetlówki z zewnętrznym układem zapłonowym

Ich zaletą jest niższa cena spowodowana tym, iż w jej skład nie wchodzi cena układu zapłonowego. Mają większą gamę dostępnych temperatur barwowych. Są bardziej przyjazne środowisku, ponieważ nie marnujemy układów zapłonowych, jak to ma miejsce w przypadku zużytych świetlówek pierwszego rodzaju. Produkowane są zarówno świetlówki całkowicie pozbawione jakichkolwiek dodatkowych urządzeń jak i z wbudowanym samym zapłonnikiem. Takie modele wymagają opraw wyposażonych jedynie w statecznik. Dostępne są świetlówki z trzonkami G23, 2G7, G24, 2G11.