Borussia Dortmund
logo klubu
Pełna nazwa	Ballspielverein Borussia 09 Dortmund e.V.
Przydomek	BVB, Borussen
Maskotka	pszczoła Emma[1]
Barwy	czarno-żółte
Data założenia	19 grudnia 1909
Debiut w najwyższej lidze	24 sierpnia 1963 Werder Brema 3:2 Borussia Dortmund
Liga	Bundesliga
Adres	Rheinlanddamm 207-209 44137 Dortmund Niemcy
Stadion	Signal Iduna Park Dortmund (wcześniej Westfalenstadion)
Prezes	Reinhard Rauball
Trener	Peter Bosz
Asystent trenera	Arno Michels Benjamin Weber
Stroje domowe Stroje wyjazdowe
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Ballspielverein Borussia 09 e.V. Dortmund (także: Borussia Dortmund, BVB lub BVB 09) – niemiecki klub sportowy z siedzibą w Dortmundzie, w którym główną rolę odgrywa sekcja piłki nożnej^[2]. Borussia była jednym z klubów-założycieli Bundesligi i jest jednym z najbardziej utytułowanych w Niemczech – na swoim koncie ma osiem tytułów mistrzowskich, cztery puchary Niemiec, pięć Superpucharów Niemiec, Puchar Zdobywców Pucharów z 1966, a także Ligę Mistrzów z 1997 oraz Puchar Interkontynentalny z tego samego roku. Klub był jednym z założycieli nieistniejącej od 2008 roku grupy G-14 zrzeszającej największe kluby Europy.

Poza sekcją piłkarską klub Borussia Dortmund posiada drużynę piłki ręcznej oraz tenisa stołowego. W listopadzie 1999 drużyny piłkarskie Borussii zostały wydzielone do spółki Borussia Dortmund GmbH & Co. KGaA, która od 2000 jest notowana na frankfurckiej giełdzie papierów wartościowych, a posiadaczami akcji jest około 27 000 osób^[3].

Historia

Wczesne lata

Klub założono 19 grudnia 1909 przez grupę młodych graczy piłkarskich ze społeczności chrześcijańskiej „Dreifaltigkeit” (niem. Trójca Święta), utworzonej dla asymilacji imigrantów z Polski^[4], po kłótni z prowadzącymi klub księżmi spotkała się w dortmundzkiej piwiarni Zum Wildschütz i powołała nowy twór sportowy – klub Ballspiel – Verein Borussia 1909 Dortmund. Nazwa Borussia w łacinie oznacza Prusy, a swoje miano zawdzięczała pobliskiemu browarowi. Początkowo klub grał w niebiesko-białych strojach z czerwoną szarfą, czerwonymi skarpetkami i czarnymi spodenkami. W niedzielę 19 czerwca 1910 odbyło się posiedzenie zarządu związku, w hotelu Lünenschloß. Podczas spotkania doszło do połączenia trzech zespołów Ballspiel – Verein Borussia 1909 Dortmund, Britannia Dortmund i Rhenania Dortmund i utworzenia jednego tworu, którego pełna nazwa brzmiała Ballspiel Verein Borussia Dortmund.

W ciągu kolejnej dekady klub odnosił sukcesy jedynie w lokalnej lidze. W 1929 był bliski bankructwa, po tym jak próbowano podpisać kilka profesjonalnych kontraktów i znacznie przekroczono budżet.

II wojna światowa i okres powojenny

Lata 30. rozpoczęły się od przejęcia władzy w Niemczech przez nazistów. Wszystkie kluby sportowe miały obowiązek podporządkowania się władzy, więc gdy ówczesny prezydent klubu August Busse odmówił dołączenia do partii, został odsunięty od klubu. Po roku banicji powrócił i zakorzeniał wśród piłkarzy, działaczy i kibiców Borussii antynazistowskie myślenie. Pod koniec wojny rozprowadzał wraz z innymi działaczami broszury antyhitlerowskie. Tymczasem klub awansował do wyższej ligi, jednak z powodu rozpoczęcia II wojny światowej został zlikwidowany przez nazistów. Po zakończeniu wojny w Dortmundzie stworzył się zespół o nazwie SG Borussia 1898 Dortmund, a w kilka dni później nastąpiło przemianowanie na obecną nazwę klubu: Ballspielverein Borussia von 1909 e.V. Dortmund. W 1949 Borussia gra pierwszy mecz w lidze narodowej, przegrywając 2:3 z VfR Mannheim. W 1956 piłkarze wygrali po raz pierwszy ligę, rok później powtórzyli swój wyczyn. W 1963 wygrali trzeci raz ligę, rok później założona została Bundesliga. W międzyczasie wygrali po raz pierwszy Puchar Niemiec. Dominacja w tej części Europy przełomu lat 50. i 60. została potwierdzona w 1966, gdy Borussia wygrała Puchar Zdobywców Pucharów.

Bundesliga

W 1962 założono w pełni profesjonalną ligę niemiecką – Bundesligę. Borussia była wśród klubów-założycieli, jednak nie odniosła sukcesu w pierwszych rozgrywkach. Pierwszą bramkę na boiskach Bundesligi zdobył gracz Borussii, legendarny Friedhelm Timo Konietzka. Lata 70. przyniosły nowe problemy finansowe i pierwszy spadek z ligi (1972). W 1974 otwarto Westfalenstadion, na którym rozgrywano mecze MŚ 1974. Dwa lata później Borussia powróciła do Bundesligi. Lata 80. to okres ogromnego zadłużenia klubu i obrony przed spadkiem. W 1986 Borussia była najbliżej drugiej relegacji, jednak we wspaniały sposób wygrała 8:0 z SC Fortuna Kolonia i utrzymała się w lidze. W 1989 Borussia po raz drugi wygrała Puchar Niemiec, po tym sukcesie nadszedł czas na spłacenie długów, co pozwoliło BVB zakupić nowych graczy i trenera. Został nim Ottmar Hitzfeld. W 1995 i 1996 Borussia drużyna zwyciężyła w Bundeslidze, a jej piłkarz (Matthias Sammer) został wybrany najlepszym graczem Europy. W 1997 klub odniósł swój największy jak dotychczas sukces, wygrywając w Lidze Mistrzów, a następnie zdobywając Puchar Interkontynentalny.

XXI wiek

Po ogromnych sukcesach lat 90. Borussia zaczęła grać słabiej. Klub nie potrafił nawet zbliżyć się do osiągnięć z lat 90. Zarząd postanowił wydawać większe pieniądze na nowych, ale kosztownych zawodników. W 2002 Borussia zdobyła mistrzostwo Niemiec. W tym samym roku BVB doszła do finału pucharu UEFA, gdzie przegrała z klubem prowadzonym przez Berta van Marwijka (późniejszego trenera BVB) Feyenoordem Rotterdam. Zła polityka finansowa klubu doprowadziła jednak po raz kolejny do ogromnego długu, co zakończyło się sprzedażą stadionu, wyprzedażą czołowych zawodników i w końcu wejściem na giełdę. Tym samym BVB stała się pierwszym niemieckim klubem debiutującym na giełdzie. W 2005 Borussia o mało nie zbankrutowała, jednak szybkie zmiany w zarządzie (wymiana Gerda Niebauma na Reinharda Rauballa na stanowisku prezydenta klubu) doprowadziły w ciągu dwóch lat do spłacenia 80% długu. Pod koniec 2006 roku Borussia wykupiła stadion i rozpoczęła przebudowę drużyny, co poskutkowało niską pozycją po zakończeniu sezonu. W 2008 roku nowym trenerem klubu został Jürgen Klopp.

Po 9-letniej przerwie, w sezonie 2010/2011 klub zdobył mistrzostwo Niemiec, w kolejnym sezonie obroniła tytuł mistrzowski, w dużej mierze dzięki Polakom występującym w klubie, w szczególności Roberta Lewandowskiego który w sezonie 2011/2012 zdobył 22 gole, zajmując trzecie miejsce w klasyfikacji strzelców Bundesligi i będąc zarazem najlepszym strzelcem Borussii Dortmund w tym sezonie Bundesligi. 12 maja 2012 BVB zdobyła Puchar Niemiec pokonując w spotkaniu Bayern Monachium 5:2, z czego 3 bramki zdobył Robert Lewandowski, który razem z Piszczkiem oraz Błaszczykowskim wraz z kolegami stali się zdobywcami 2 tytułów w jednym roku. W Lidze Mistrzów zespół dotarł do finału, gdzie uległ 1:2 Bayernowi Monachium. Jedynego gola dla BVB zdobył İlkay Gündoğan. Również w Bundeslidze lepsi okazali się Bawarczycy, którzy zajęli pierwsze miejsce. W lipcu 2013 roku klub dokonał bardzo drogich transferów. Pozyskani zostali: Pierre-Emerick Aubameyang, Sokratis Papastatopulos oraz Henrich Mychitarian za łączną sumę 50 mln euro. Do Bayernu Monachium został sprzedany Mario Götze, zaś Felipe Santana przeniósł się do Schalke 04 Gelsenkirchen. 27 lipca 2013 roku Borussia sięgnęła po Superpuchar Niemiec ogrywając Bayern Monachium 4:2. Pierwszy mecz Borussii w sezonie 2013/14 odbył się 10 sierpnia przeciwko FC Augsburgowi. Podopieczni trenera Jürgena Kloppa zwyciężyli wysoko 4:0. Na początku sezonu 2014/2015 doszło do przełomowych zmian kadrowych w BVB. Skład opuścił za darmo Robert Lewandowski, który przeszedł do Bayernu Monachium z końcem kontraktu. W jego miejsce sprowadzono Adriana Ramosa i Ciro Immobile. Dodatkowo do klubu dołączył utalentowany Koreańczyk Dong-Won Ji. W ostatnim dniu okna transferowego do drużyny powrócił również za kwotę 8 mln euro Shinji Kagawa. Sezon 2014/2015 podopieczni trenera Kloppa rozpoczęli efektownym zwycięstwem u siebie 2:0 nad Bayernem Monachium broniąc tym samym Superpuchar Niemiec. Sezon ligowy rozpoczęli porażką u siebie 0:2 z Bayerem 04 Leverkusen. W tymże meczu padł rekord Bundesligi na najszybciej strzeloną bramkę. Gol padł w 8. sekundzie (niektóre źródła podają, że w 9. bądź 7.) a strzelcem był Karim Bellarabi. Sezon 2014/15 Borussia skończyła w Bundeslidze na miejscu 7 oraz udało się jej dostać do finału Pucharu Niemiec, przegrywając na Stadionie Olimpijskim z VfL Wolfsburg 1: 3

Sukcesy

Trofea międzynarodowe

Zdobyte trofea w rozgrywkach międzynarodowych (Stan na 28-04-2016)
Rozgrywki	Osiągnięcie	Razy	Sezon(y)
Puchar Interkontynentalny	zdobywca	1	1997
	finalista	–
Liga Mistrzów (Puchar Europy)	zdobywca	1	1997
	finalista	1	2013
Liga Europy (Puchar UEFA)	zdobywca	–
	finalista	2	1993, 2002
Puchar Zdobywców	zdobywca	1	1966
	finalista	–
Superpuchar UEFA	zdobywca	–
	finalista	1	1997

Trofea krajowe

Zdobyte trofea w rozgrywkach Niemiec (Stan na 27-05-2017)
Rozgrywki	Osiągnięcie	Razy	Sezon(y)
Mistrzostwo	I miejsce	8	1956**[5], 1957**[6], 1963**[7], 1995, 1996, 2002, 2011, 2012
	II miejsce	7	1949, 1961, 1966, 1992, 2013, 2014, 2016
	III miejsce	6	1965, 1967, 1997, 2001, 2003, 2017
Puchar	zdobywca	4	1965, 1989, 2012, 2017
	finalista	5	1963, 2008, 2014, 2015, 2016
Superpuchar	zdobywca	5	1989, 1995, 1996, 2013, 2014
	finalista	4	2011, 2012, 2016, 2017
Puchar Ligi	zdobywca	–
	finalista	1	2003

Sezony (w XXI wieku)

Sezon	Liga	Poziom	Miejsce
1999-00	Bundesliga	I	11
2000-01	Bundesliga		3
2001-02	Bundesliga		1
2002-03	Bundesliga		3
2003-04	Bundesliga		6
2004-05	Bundesliga		7
2005-06	Bundesliga		7
2006-07	Bundesliga		9
2007-08	Bundesliga		13
2008-09	Bundesliga		6
2009-10	Bundesliga		5
2010-11	Bundesliga		1
2011-12	Bundesliga		1
2012-13	Bundesliga		2
2013-14	Bundesliga		2
2014-15	Bundesliga		7
2015-16	Bundesliga		2
2016-17	Bundesliga		3

Statystyki i rekordy

Bilans w Bundeslidze

• Ogółem: 40 sezonów, 1356 meczów, 561 wygranych, 335 remisów, 440 porażek. Bramki (strzelone, stracone): 2314-2011. Punkty: 2038
• Najwyższe zwycięstwo u siebie: 11:1 (przeciwko Arminii Bielefeld 1982),
• Najwyższe zwycięstwo na wyjeździe: 6:1 (przeciwko 1. FC Köln 1994, 2012, oraz przeciwko Greuther Fuerth 2013),
• Najwyższa porażka u siebie: 1:5 (przeciwko Werderowi Brema 1971),
• Najwyższa porażka na wyjeździe: 0:12 (przeciwko Borussii Mönchengladbach 1978),
• Najdłuższa seria bez porażki: 24 mecze (sezon 2011/2012),
• Najdłuższa seria bez zwycięstwa: 14 meczów (sezony 1990/1991 oraz 1999/2000)
• „Najlepszy wicelider Bundesligi”: 77 punktów (2015/2016)

Bilans w europejskich pucharach

• Ogółem: 22 sezony, 155 meczów, 79 wygranych, 30 remisów, 46 porażek. Bramki (strzelone, stracone): 248-168
• Liga Mistrzów: 10 sezonów, 77 mecze, 39 wygranych, 16 remisów, 22 porażki. Bramki (strzelone, stracone): 129-89
• Puchar Zdobywców Pucharów: 3 sezony, 15 meczów, 9 wygranych, 3 remisy, 3 porażki. Bramki (strzelone, stracone): 32-15
• Puchar UEFA: 9 sezonów, 61 meczów, 31 wygranych, 10 remisów, 20 porażek. Bramki (strzelone, stracone): 86-61.
• Najwyższe zwycięstwo u siebie: 8:0 (przeciwko Floriana La Valetta, 1965)
• Najwyższe zwycięstwo na wyjeździe: 6:0 (przeciwko Legii Warszawa, 2016)
• Najwyższa porażka u siebie: 1:4 (przeciwko A.C. Milan, 1958)
• Najwyższa porażka na wyjeździe: 0:5 (przeciwko FC Brugge, 1987)

 Osobny artykuł: Borussia Dortmund w europejskich pucharach.

Rekordy

Najwięcej meczów w BVB
561	1981-1998	Michael Zorc
410	1992-2004	Stefan Reuter
403	1994-2009	Lars Ricken
368	1956-1974	Dieter Kurrat
365	1974-1986	Lothar Huber

Najwięcej goli w BVB
174	1946-1949 1950-1957	Alfred Preißler
158	1976-1983	Manfred Burgsmüller
155	1981-1998	Michael Zorc
146	1956-1974	Lothar Emmerich
145	1974-1986	Friedhelm Konietzka

Obiekty

Weiße Wiese

Kiedy założono Borussię piłkarze musieli rozgrywać gdzieś swoje mecze. Do tej pory zbierali się oni na Borsigplatz, niedaleko centrum miasta jednak jako, że plac był położony tuż obok kościoła, a jego kapelanowi Hubertowi Dewaldowi nie odpowiadał ten sport, piłkarze przenieśli się na miejsce nazwane później Weiße Wiese (pol. Biała łąka). Dziś w tym miejscu znajduje się basen, a dookoła roztacza się park Hoescha (Hoeschpark). 14 sierpnia 1924 utworzono w okolicach polany trybuny dla widzów, jednakże przed wybuchem wojny klub został zmuszony do opuszczenia stadionu – spowodowane było to pracami fortyfikacyjnymi wykonywanymi w parku Hoescha.

Rote Erde

W 1937 Borussia przeniosła się na stadion położony w okolicach ulicy Ruhrschnellweg, stworzony w 1926 przez Hansa Strobela. Stadion posiadał więcej niż 30 tysięcy miejsc i był używany przez wiele drużyn. Pierwszy rekord padł w 1939, gdy na mecz z Schalke Gelsenkirchen przyszło 30 tys. ludzi. Po wojnie BVB powróciła na Rote Erde (pol. Czerwona ziemia), gdzie występowała aż do 1974. Wtedy też otworzono jeden z największych ówczesnych stadionów Niemiec – Westfalenstadion. 42-tysięczny gigant miał być jedną z aren zbliżających się mistrzostw świata, a po nich miał służyć Borussii Dortmund. Co ważne obydwa stadiony (Rote Erde i Westfalenstadion) znajdują się w swoim bezpośrednim sąsiedztwie. To na nim rozgrywa swoje mecze drużyna rezerw BVB.

Westfalenstadion

 Osobny artykuł: Signal Iduna Park.

Historia Westfalenstadion (pol. Stadion Westfalii) sięga 1965, kiedy to po raz pierwszy zaplanowano budowę nowego stadionu dla Borussii. Obiekt stworzony na potrzeby mistrzostw świata w 1974 stał się jednym z najsłynniejszych stadionów świata, dziś kojarzy się głównie z żywiołowo reagującą widownią kibicującą Borussii Dortmund. Budowa stadionu została sfinansowana przez władze miasta Dortmund. Obiekt, który początkowo mieścił 54 tysiące osób był kilkakrotnie rozbudowywany. Po raz pierwszy w 1992 stadion dotknęła generalna przebudowa. Związana ona była z nowymi wymogami UEFA dotyczącymi ilości miejsc siedzących, pojemność stadionu ograniczyła się do 48 tysięcy. Już w połowie lat 90. podjęto decyzję o rozbudowie Westfalenstadion. W 1999 skończono przebudowę i stadion mógł pomieścić 69 tysięcy widzów. Na potrzeby mistrzostw świata z 2006 stadion po raz kolejny został powiększony do 83 tysięcy miejsc. Obecnie jest to największy stadion w Niemczech. W 2005 Borussia w wyniku kłopotów finansowych została zmuszona do sprzedaży nazwy stadionu firmie Signal Iduna, od tej pory obiekt ten nosi nazwę Signal Iduna Park. Borussia zarobiła na tej operacji około 120 milionów euro.

Dortmund-Brackel

Na terenie starego lotniska Dortmund-Brackel Borussia stworzyła centrum szkoleniowe spełniające najostrzejsze wymogi UEFA i DFB. Otwarto je w maju 2006, posiada ono m.in. jedenaście boisk, z czego dziewięć trawiastych, dwa ze sztuczną murawą i cały system odbudowy fizycznej. W ośrodku trenują wszystkie drużyny Borussii Dortmund.

Kibice

Fani Borussii

Borussia nie tylko dzięki sportowym sukcesom jest postrzegana jako jedna z największych i najlepszych drużyn piłkarskich świata. Jej wizytówką są kibice, którzy przez wielu są uznawani za najlepszych i najbardziej oddanych fanów drużyn piłkarskich świata. Przez wiele lat trybuny na Westfalenstadion gościły największą ilość kibiców w całych Niemczech. Rok po roku systematycznie rosła ilość widzów oglądających regularnie spotkania czarno-żółtych. Obecnie Borussia ma największą w Europie średnią liczbę widzów na swoich meczach. Warto wspomnieć o największym obecnie serwisie fan-zine w Niemczech, serwisie Schwatzgelb.de, skupiającym wokół siebie fan-cluby Borussii na całym świecie (m.in. z Polski). Corocznie karnet sezonowy wykupuje ponad 45 tysięcy ludzi. W 2007 sprzedano prawie 50 000 karnetów^[8]. Oficjalnie zarejestrowanych jest prawie 650 fanklubów Borussii Dortmund na całym świecie. Należy do nich ponad 25 tysięcy osób.

Kibice Borussii sympatyzują z fanami Celticu. W 1966, gdy Borussia wygrywała mecz finału PZP z Liverpoolem FC to właśnie szkoccy kibice wsparli dopingiem klub z Dortmundu. Tak nawiązała się przyjaźń kibiców, która trwa po dziś dzień. Na trybunach Westfalenstadion często można ujrzeć podwójne szaliki – właśnie Borussii i Celticu.

Frekwencja

Rozgrywki	Sezon	Średnia widzów	Najwyższa frekwencja	Najniższa frekwencja
Bundesliga	2012/2013	80645	80645	80645
Liga Mistrzów	2012/2013	65829	65829	65829
Bundesliga	2011/2012	80552	80720	78400
Liga Mistrzów	2011/2012	65393	65590	65000
Bundesliga	2010/2011	78295	80720	70100
Bundesliga	2009/2010	75737	80552	70400

Rywalizacja lokalna

Największym rywalem Borussii Dortmund jest jej sąsiad zza miedzy Schalke 04 Gelsenkirchen. Podłożem wzajemnej niechęci jest pochodzenie obydwóch klubów. Borussia jest klubem wywodzącym się raczej z bogatej klasy średniej^{[potrzebny przypis]}, natomiast Schalke było klubem robotników, górników i innych osób wykonujących zawody fizyczne. Rywalizacja przybrała na sile, gdy Borussia odnosiła sukcesy na arenie krajowej. Mistrzostwa w latach 50. i dobra gra na początku 60. doprowadziły do pogłębienia wzajemnej antypatii obu klubów. 6 września 1969 doszło do kuriozalnej sytuacji, która definitywnie poróżniła kibiców obu drużyn: podczas kolejnego Revierderby, po zdobyciu przez Schalke gola dającego prowadzenie, na murawę wtargnęli kibice drużyny z Gelsenkirchen. W odpowiedzi na to ochroniarze na Rote Erde spuścili psy, jeden z nich ugryzł Freidla Rauscha w pośladek. Po szybkim zabiegu medycznym zawodnik wrócił do gry. Drużyna niebieskich nie wniosła żadnej skargi do DFB, w ramach przeprosin zawodnik otrzymał 500 marek i bukiet kwiatów od zarządu Borussii. Przed rozpoczęciem meczu rewanżowego w Gelsenkirchen ówczesny prezes Schalke, Günter Siebert, postanowił odegrać się na konkurentach z sąsiedztwa i kazał wprowadzić na murawę ochroniarzy z lwami na smyczach^[9]. Do dziś przejście z jednego klubu do drugiego jest uznawane za spory nietakt.

Nowszym rywalem Borussii jest Bayern Monachium. Jest to spowodowane wieloletnią dominacją klubu z Bawarii w Bundeslidze. Dziś to właśnie derby Westfalii^[10] oraz spotkania Borussii z Bayernem są uznawane za jedne z najlepszych i najbardziej emocjonujących spotkań Bundesligi.

Giełda

28 listopada 1999 podczas zebrania zarządu spółki podjęto decyzję, że klub wejdzie na giełdę. Było to wynikiem słabszych wyników finansowych klubu, Borussia jako pierwszy zespół w Bundeslidze zdecydował się na taki krok. 1 lipca 1999 Borussia Dortmund została zarejestrowana na giełdzie jako siostrzana spółka akcyjna Borussia Dortmund GmbH & Co. W wyniku wejścia na giełdę klub zebrał ponad 61 milionów euro.

Głównymi udziałowcami spółki są BlueBay Asset Management Ltd. (17,09%) i Morgan Stanley (16,25%). Florian Homm, jeden z regionalnych biznesmenów posiada ponad 13% akcji. Sporą część posiadają także Albrecht Knauf (5,0%) i Bernd Geske (7,66%). Udziałowcami BVB są także goool.de czy BVB Stadion GmbH.^[11]

Herb

Do 1919 na koszulkach Borussii widniało czarne B, symbolizujące nazwę Borussii. W tymże roku klub oficjalnie zarejestrowano w sądzie i lokalny grafik Eduard Birk wykonał logo Borussii, które z nieznacznymi zmianami przetrwało do dziś. Było to koło, z czarną obwolutą, w które wpisane były litery „B, V, B” („V” na górze, „B” równolegle do siebie poniżej) oraz cyfry „09” ustawione poniżej „V”. Taki też herb widnieje na koszulkach piłkarzy BVB po dziś dzień, jedyną zmianą dokonaną w tym czasie była ta z połowy lat 90., gdy menadżer klubu postanowił usunąć czarną obwolutę i „pogrubić” cyfry oraz litery. W sezonie 1976/77 logo BVB zastąpiono wizerunkiem głowy lwa, którego otaczał napis „BV Borussia 09 e.V. Dortmund”. Był to symbol ówczesnego sponsora Borussii firmy Samson, która za tę operację zapłaciła klubowi z Westfalii 100 tysięcy marek niemieckich^[12].

• 1945-1964

• 1964-1974

• 1974-1976

• 1978-1993

• Od 1993

Hymn klubu

 Osobny artykuł: Hymn Borussii Dortmund.

Pierwsza zwrotka i refren hymnu Borussii Dortmund (niem.)

Wir zieh’n vergnügt und froh dahin,

schwarz-gelb ist unsere Tracht.

Wir haben stets einen heiteren Sinn,

sind lustig, nie verzagt.

Wir kennen eine Feindschaft nicht,

wir schaffen Hand in Hand.

Stets ruhig Blut, ein froh’ Gesicht

ist jedem wohlbekannt.

ref.

Wir halten fest und treu zusammen,

Hipp-Hipp-Hurra! Borussia!

Vor keinem Gegner wir verzagen,

Hipp-Hipp-Hurra! Borussia!

Stroje

Na początku barwy Borussii były niebiesko białe z czerwonym paskiem okalającym pierś. Był to symbol zjednoczenia z ludem pracującym, czyli kibicami klubu. Jednak już w 1913 nastąpiła zmiana barw na legendarne czarno-żółte. Było to związane z tym, że Borussia chciała jak najbardziej odróżniać się od lokalnego rywala Schalke 04, który nosił podobne barwy. Kolory stroju, w którym zespół Borussii gra do dzisiejszego dnia, zostały przyjęte jako oficjalne 14 lutego 1913.

W sezonie 1974/75 Borussia po pierwszy w historii grała z reklamą sponsora na koszulkach. Miasto Dortmund sfinansowało budowę Westfalenstadion, w zamian klub udostępnił miastu powierzchnię reklamową na trykotach. Widniał na nich napis Dortmund, a na piersi w kręgu kwiat, piłka oraz wizerunek Florianturm, wieży stojącej w parku westfalskim. Napis Dortmund widnieje na każdych koszulkach po dziś dzień.

W 1976 Borussia powróciła do Bundesligi, a wraz z awansem zmienił się sponsor klubu. Została nim holenderska firma tytoniowa Samson, taki też napis widniał na piersi zawodników natomiast na sercu było logo z lwem w kole. Na tyle widniał napis Dortmund i numer. Od 1978 powrócono do klasycznego czarnego napisu BVB 09 na żółtym tle. Sponsorem był wtedy Prestolith.

W połowie lat 90. za rezerwowy kolor koszulek przyjęto kolor biały, co było wymogiem DFB^[13]. Kolor biały powtórzył się w sezonie 2006/07 gdy Borussia występowała w koszulce żółto-biało-czarnej (żółto-białe pasy i czarne wykończenia). W sezonie 2007/08 BVB grało z czerwonymi koszulkami rezerwowymi.

Sponsorzy i producenci strojów (sponsorzy techniczni)

Większość sponsorów Borussii jest powiązana z regionem Westfalii, jak Signal Iduna (sponsor stadionu BVB). Obecny sponsor R.A.G. przeprowadził nawet kampanię mającą na celu pokazanie związku Borussii, regionu i tejże właśnie firmy. Obecny kontrakt gwarantuje Borussii 10 milionów euro na rok.

Sponsorzy

• 1974–1976: Miasto Dortmund
• 1976–1978: „Samson” (przemysł tytoniowy)
• 1978–1980: „Prestolith” (ze spółki MoTip Dupli GmbH, lakiernictwo)
• 1980–1983: „UHU” (kleje)
• 1983–1986: „Artic” (producent lodów)
• 1986–1997: „Continentale” (ubezpieczenia)
• 1997-1999: „s. Oliver” (moda)
• 1999–2005: „E.ON” (grupa energetyczna)
• 2006–2007: „RAG” (konsorcjum energetyczne)
• Od 2007: „Evonik Industries AG” (należy do konsorcjum RAG, konsorcjum energetyczno-chemiczne)
• Od 2017: „Bwin Interactive Entertainment AG” (austriacki bukmacher)

Producenci strojów

• 1963–1964: Umbro
• 1974–1990: Adidas
• 1990–2000: Nike
• 2000–2004: Goool.de
• 2004–2009: Nike
• 2009–2012: Kappa
• Od 2012: Puma

Zawodnicy

 Z tym tematem związana jest kategoria: Piłkarze Borussii Dortmund.

Obecny skład

Stan na 31 sierpnia 2017

Nr Poz. Piłkarz 1 1 bramkarzBR Roman Weidenfeller (2. wicekapitan) 2 2 obrońcaOB Dan-Axel Zagadou 4 2 obrońcaOB Neven Subotić 5 2 obrońcaOB Marc Bartra 7 4 napastnikNA Jadon Sancho 8 3 pomocnikPO Nuri Şahin 9 4 napastnikNA Andrij Jarmołenko 10 3 pomocnikPO Mario Götze 11 4 napastnikNA Marco Reus (wicekapitan) 13 2 obrońcaOB Raphaël Guerreiro 14 4 napastnikNA Alexander Isak 15 2 obrońcaOB Jeremy Toljan 17 4 napastnikNA Pierre-Emerick Aubameyang 18 3 pomocnikPO Sebastian Rode 19 3 pomocnikPO Mahmoud Dahoud

Nr Poz. Piłkarz 20 4 napastnikNA Maximilian Philipp 21 3 pomocnikPO André Schürrle 22 3 pomocnikPO Christian Pulisic 23 3 pomocnikPO Shinji Kagawa 25 2 obrońcaOB Sokratis Papastatopulos 26 2 obrońcaOB Łukasz Piszczek 27 3 pomocnikPO Gonzalo Castro 29 2 obrońcaOB Marcel Schmelzer (kapitan) 33 3 pomocnikPO Julian Weigl 34 4 napastnikNA Jacob Bruun Larsen 35 1 bramkarzBR Dominik Reimann 36 2 obrońcaOB Ömer Toprak 37 2 obrońcaOB Erik Durm 38 1 bramkarzBR Roman Bürki

Piłkarze na wypożyczeniu

Nr Poz. Piłkarz 24 3 pomocnikPO Mikel Merino (w Newcastle United do 30 czerwca 2018)

Inne sekcje klubu

Borussia Dortmund II

Borussia Dortmund II
Pełna nazwa	Ballspielverein Borussia 09 Dortmund II e.V.
Barwy	czarno-żółte
Data założenia	1909
Debiut w najwyższej lidze	brak
Liga	Regionalliga West (IV)
Adres	Rheinlanddamm 207-209 44137 Dortmund Niemcy
Stadion	Rote Erde Dortmund
Trener	Daniel Farke
Stroje domowe Stroje wyjazdowe

Ballspielverein Borussia 09 Dortmund II jest drużyną rezerwową klubu Borussia Dortmund. Drużyna obecnie występuje w Regionallidze West (4. poziom rozgrywek piłki nożnej w Niemczech). Do 2005 roku zespół grał pod nazwą Borussia Dortmund Amateure.

Stadion

Klub rozgrywa swoje mecze domowe na stadionie Rote Erde w mieście Dortmund, który może pomieścić 9,999 widzów.

Sukcesy

• Oberliga Westfalen (IV):
  • mistrzostwo: 1998, 2002 i 2006.
  • wicemistrzostwo: 1995.
• Regionalliga West (IV):
  • mistrzostwo: 2009 i 2012.
• Westfalen Cup (Puchar Westfalii):
  • finalista: 1991.

Sezony (w XXI wieku)

Sezon	Liga	Poziom	Miejsce
1999-00	Regionalliga West/Südwest	III	10
2000-01	Regionalliga Nord		16
2001-02	Oberliga Westfalen	IV	1
2002-03	Regionalliga Nord	III	5
2003-04	Regionalliga Nord		10
2004-05	Regionalliga Nord		16
2005-06	Oberliga Westfalen	IV	1
2006-07	Regionalliga Nord	III	14
2007-08	Regionalliga Nord		13
2008-09	Regionalliga West	IV	1
2009-10	3. liga	III	18
2010-11	Regionalliga West	IV	6
2011-12	Regionalliga West		1
2012-13	3. liga	III	16
2013-14	3. liga		14
2014-15	3. liga		18
2015-16	Regionalliga West	IV	4
2016-17	Regionalliga West		2

Profil klubu

• Soccerway-Profil klubu

Juniorzy

Drużyny juniorów klubu Borussia Dortmund w sezonie 2016/17 występują w:

• Drużyna U-19 w Bundeslidze West (1. poziom).
• Drużyna U-17 w Bundeslidze West (1. poziom).

• Dietrich Schulze-Marmeling, Werner Steffen „Der Ruhm, der Traum und das Geld. Die Geschichte von Borussia Dortmund”

Linki zewnętrzne

• Oficjalny serwis – Sekcja piłki nożnej (niem. • ang.)
• Oficjalny serwis – Sekcja kobiecej piłki ręcznej (niem.)
• Oficjalny serwis – Sekcja męskiego tenisa stołowego (niem.)
• Borussia Dortmund – Bundesliga.com

p • d • e Bundesliga w sezonie 2017/2018 FC Augsburg • Bayer Leverkusen • Bayern Monachium • Borussia Dortmund • Borussia Mönchengladbach • Eintracht Frankfurt • SC Freiburg • Hamburger SV • Hannover 96 • Hertha BSC • TSG 1899 Hoffenheim • 1. FC Köln • RB Leipzig • FSV Mainz 05 • FC Schalke 04 • Werder Brema • VfB Stuttgart • VfL Wolfsburg

p • d • e Liga Mistrzów w sezonie 2017/2018 Grupa A Benfica • Manchester United • FC Basel • CSKA Moskwa Grupa B Bayern Monachium • Paris Saint-Germain • Anderlecht • Celtic Grupa C Chelsea • Atlético Madryt • Roma • Qarabağ Ağdam Grupa D Juventus • Barcelona • Olympiakos • Sporting Grupa E Spartak Moskwa • Sevilla • Liverpool • Maribor Grupa F Szachtar Donieck • Manchester City • Napoli • Feyenoord Grupa G Monaco • Porto • Beşiktaş • Leipzig Grupa H Real Madryt • Borussia Dortmund • Tottenham Hotspur • APOEL Nikozja

p • d • e Zwycięzcy Pucharu Europy i Ligi Mistrzów Puchar Europy 1956: Real Madryt • 1957: Real Madryt • 1958: Real Madryt • 1959: Real Madryt • 1960: Real Madryt • 1961: Benfica • 1962: Benfica • 1963: Milan • 1964: Inter Mediolan • 1965: Inter Mediolan • 1966: Real Madryt • 1967: Celtic • 1968: Manchester United • 1969: Milan • 1970: Feyenoord • 1971: AFC Ajax • 1972: AFC Ajax • 1973: AFC Ajax • 1974: Bayern Monachium • 1975: Bayern Monachium • 1976: Bayern Monachium • 1977: Liverpool • 1978: Liverpool • 1979: Nottingham Forest • 1980: Nottingham Forest • 1981: Liverpool • 1982: Aston Villa • 1983: Hamburger • 1984: Liverpool • 1985: Juventus • 1986: Steaua Bukareszt • 1987: Porto • 1988: PSV Eindhoven • 1989: Milan • 1990: Milan • 1991: Crvena zvezda Belgrad • 1992: Barcelona Liga Mistrzów 1993: Olympique Marsylia • 1994: Milan • 1995: AFC Ajax • 1996: Juventus • 1997: Borussia Dortmund • 1998: Real Madryt • 1999: Manchester United • 2000: Real Madryt • 2001: Bayern Monachium • 2002: Real Madryt • 2003: Milan • 2004: Porto • 2005: Liverpool • 2006: Barcelona • 2007: Milan • 2008: Manchester United • 2009: Barcelona • 2010: Inter Mediolan • 2011: Barcelona • 2012: Chelsea • 2013: Bayern Monachium • 2014: Real Madryt • 2015: Barcelona • 2016: Real Madryt • 2017: Real Madryt

p • d • e Zwycięzcy Pucharu Zdobywców Pucharów 1961: Fiorentina • 1962: Atlético Madryt • 1963: Tottenham Hotspur • 1964: Sporting CP • 1965: West Ham United • 1966: Borussia Dortmund • 1967: Bayern Monachium • 1968: A.C. Milan • 1969: Slovan Bratysława • 1970: Manchester City • 1971: Chelsea F.C. • 1972: Rangers F.C. • 1973: A.C. Milan • 1974: 1. FC Magdeburg • 1975: Dynamo Kijów • 1976: RSC Anderlecht • 1977: Hamburger SV • 1978: RSC Anderlecht • 1979: FC Barcelona • 1980: Valencia CF • 1981: Dinamo Tbilisi • 1982: FC Barcelona • 1983: Aberdeen F.C. • 1984: Juventus • 1985: Everton F.C. • 1986: Dynamo Kijów • 1987: AFC Ajax • 1988: KV Mechelen • 1989: FC Barcelona • 1990: UC Sampdoria • 1991: Manchester United F.C. • 1992: Werder Brema • 1993: Parma F.C. • 1994: Arsenal F.C. • 1995: Real Saragossa • 1996: Paris Saint-Germain F.C. • 1997: FC Barcelona • 1998: Chelsea F.C. • 1999: Lazio Rzym

p • d • e Zwycięzcy Pucharu Interkontynentalnego 1960: Real Madryt • 1961: Peñarol • 1962: Santos • 1963: Santos • 1964: Inter Mediolan • 1965: Inter Mediolan • 1966: Peñarol • 1967: Racing • 1968: Estudiantes La Plata • 1969: Milan • 1970: Feyenoord • 1971: Nacional • 1972: Ajax • 1973: Independiente • 1974: Atlético Madryt • 1976: Bayern Monachium • 1977: Boca Juniors • 1979: Olimpia Asunción • 1980: Nacional • 1981: Flamengo • 1982: Peñarol • 1983: Grêmio • 1984: Independiente • 1985: Juventus • 1986: River Plate • 1987: FC Porto • 1988: Nacional • 1989: Milan • 1990: Milan • 1991: Crvena zvezda • 1992: São Paulo • 1993: São Paulo • 1994: Vélez Sársfield • 1995: Ajax • 1996: Juventus • 1997: Borussia Dortmund • 1998: Real Madryt • 1999: Manchester United • 2000: Boca Juniors • 2001: Bayern Monachium • 2002: Real Madryt • 2003: Boca Juniors • 2004: FC Porto •

p • d • e Mistrzowie Niemiec w piłce nożnej 1903 – 1910 1903: VfB Leipzig • 1905: Union 92 Berlin • 1906: VfB Leipzig • 1907: Freiburger FC • 1908: Viktoria Berlin • 1909: Phönix Karlsruhe • 1910: Karlsruher FV 1911 – 1920 1911: Viktoria Berlin • 1912: Holstein Kiel • 1913: VfB Leipzig • 1914: SpVgg Fürth • 1920: 1. FC Nürnberg 1921 – 1930 1921: 1. FC Nürnberg • 1923: Hamburger SV • 1924: 1. FC Nürnberg • 1925: 1. FC Nürnberg • 1926: SpVgg Fürth • 1927: 1. FC Nürnberg • 1928: Hamburger SV • 1929: SpVgg Fürth • 1930: Hertha BSC 1931 – 1940 1931: Hertha BSC • 1932: Bayern Monachium • 1933: Fortuna Düsseldorf • 1934: FC Schalke 04 • 1935: FC Schalke 04 • 1936: 1. FC Nürnberg • 1937: FC Schalke 04 • 1938: Hannover 96 • 1939: FC Schalke 04 • 1940: FC Schalke 04 1941 – 1950 1941: Rapid Wiedeń • 1942: FC Schalke 04 • 1943: Dresdner SC • 1944: Dresdner SC • 1948: 1. FC Nürnberg • 1949: VfR Mannheim • 1950: VfB Stuttgart 1951 – 1960 1951: 1. FC Kaiserslautern • 1952: VfB Stuttgart • 1953: 1. FC Kaiserslautern • 1954: Hannover 96 • 1955: Rot-Weiss Essen • 1956: Borussia Dortmund • 1957: Borussia Dortmund • 1958: FC Schalke 04 • 1959: Eintracht Frankfurt • 1960: Hamburger SV 1961 – 1970 1961: 1. FC Nürnberg • 1962: 1. FC Köln • 1963: Borussia Dortmund • 1964: 1. FC Köln • 1965: Werder Brema • 1966: TSV 1860 Monachium • 1967: Eintracht Brunszwik • 1968: 1. FC Nürnberg • 1969: Bayern Monachium • 1970: Borussia Mönchengladbach 1971 – 1980 1971: Borussia Mönchengladbach • 1972: Bayern Monachium • 1973: Bayern Monachium • 1974: Bayern Monachium • 1975: Borussia Mönchengladbach • 1976: Borussia Mönchengladbach • 1977: Borussia Mönchengladbach • 1978: 1. FC Köln • 1979: Hamburger SV • 1980: Bayern Monachium 1981 – 1990 1981: Bayern Monachium • 1982: Hamburger SV • 1983: Hamburger SV • 1984: VfB Stuttgart • 1985: Bayern Monachium • 1986: Bayern Monachium • 1987: Bayern Monachium • 1988: Werder Brema • 1989: Bayern Monachium • 1990: Bayern Monachium 1991 – 2000 1991: 1. FC Kaiserslautern • 1992: VfB Stuttgart • 1993: Werder Brema • 1994: Bayern Monachium • 1995: Borussia Dortmund • 1996: Borussia Dortmund • 1997: Bayern Monachium • 1998: 1. FC Kaiserslautern • 1999: Bayern Monachium • 2000: Bayern Monachium 2001 – 2010 2001: Bayern Monachium • 2002: Borussia Dortmund • 2003: Bayern Monachium • 2004: Werder Brema • 2005: Bayern Monachium • 2006: Bayern Monachium • 2007: VfB Stuttgart • 2008: Bayern Monachium • 2009: VfL Wolfsburg • 2010: Bayern Monachium 2011 – 2020 2011: Borussia Dortmund • 2012: Borussia Dortmund • 2013: Bayern Monachium • 2014: Bayern Monachium • 2015: Bayern Monachium • 2016: Bayern Monachium • 2017: Bayern Monachium • 2018:

p • d • e Zdobywcy Pucharu Niemiec w piłce nożnej III Rzesza 1935: 1. FC Nürnberg • 1936: VfB Leipzig • 1937: FC Schalke 04 • 1938: Rapid Wiedeń • 1939: 1. FC Nürnberg • 1940: Dresdner SC • 1941: Dresdner SC • 1942: TSV 1860 Monachium • 1943: First Vienna FC Niemcy Zachodnie 1953: Rot-Weiss Essen • 1954: VfB Stuttgart • 1955: Karlsruher SC • 1956: Karlsruher SC • 1957: Bayern Monachium • 1958: VfB Stuttgart • 1959: Schwarz-Weiß Essen • 1960: Borussia Mönchengladbach • 1961: Werder Brema • 1962: 1. FC Nürnberg • 1963: Hamburger SV • 1964: TSV 1860 Monachium • 1965: Borussia Dortmund • 1966: Bayern Monachium • 1967: Bayern Monachium • 1968: 1. FC Köln • 1969: Bayern Monachium • 1970: Kickers Offenbach • 1971: Bayern Monachium • 1972: FC Schalke 04 • 1973: Borussia Mönchengladbach • 1974: Eintracht Frankfurt • 1975: Eintracht Frankfurt • 1976: Hamburger SV • 1977: 1. FC Köln • 1978: 1. FC Köln • 1979: Fortuna Düsseldorf • 1980: Fortuna Düsseldorf • 1981: Eintracht Frankfurt • 1982: Bayern Monachium • 1983: 1. FC Köln • 1984: Bayern Monachium • 1985: Bayer Uerdingen • 1986: Bayern Monachium • 1987: Hamburger SV • 1988: Eintracht Frankfurt • 1989: Borussia Dortmund • 1990: 1. FC Kaiserslautern • 1991: Werder Brema Niemcy 1992: Hannover 96 • 1993: Bayer Leverkusen • 1994: Werder Brema • 1995: Borussia Mönchengladbach • 1996: 1. FC Kaiserslautern • 1997: VfB Stuttgart • 1998: Bayern Monachium • 1999: Werder Brema • 2000: Bayern Monachium • 2001: FC Schalke 04 • 2002: FC Schalke 04 • 2003: Bayern Monachium • 2004: Werder Brema • 2005: Bayern Monachium • 2006: Bayern Monachium • 2007: 1. FC Nürnberg • 2008: Bayern Monachium • 2009: Werder Brema • 2010: Bayern Monachium • 2011: FC Schalke 04 • 2012: Borussia Dortmund • 2013: Bayern Monachium • 2014: Bayern Monachium • 2015: VfL Wolfsburg • 2016: Bayern Monachium • 2017: Borussia Dortmund • 2018: