Truskawka

	Wartość odżywcza
	Truskawka, owoc surowy
	(100 g)
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
szczegółowe informacje
Witaminy
Makroelementy
Mikroelementy
	Dane liczbowe na podstawie: ; Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

	Truskawka
	Truskawka
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	klad różowych
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	poziomka
Gatunek	poziomka ananasowa
	Nazwa systematyczna
	Fragaria ×ananassa Duchesne ex Rozier; Cours compl. agric. 5:52, t. 5, fig. 1. 1785 (A. N. Duchesne in J. B. A. P. M. de Lamarck, Encycl. 2:538. 1788)
	Synonimy
	Fragaria cuneifolia Nutt. ex Howell,; Fragaria ×magna auct.,; Potentilla ×ananassa (Duchesne ex Rozier) Mabb.
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ten artykuł dotyczy rośliny i jej owoców. Zobacz też: art. o wsi w województwie mazowieckim.

Poziomka truskawka (Fragaria ×ananassa Duchesne) – roślina mieszaniec dwóch gatunków poziomki z rodziny różowatych (Rosaceae Juss.). Ma wiele nazw zwyczajowych: poziomka ananasowa, poziomka wielkoowocowa, najczęściej jednak nazywana jest po prostu truskawką. Mieszaniec ten został uzyskany w Europie przez skrzyżowanie pochodzącej ze wschodniej Ameryki Północnej poziomki wirginijskiej (F. virginiana Mill.) z chilijską (F. chiloensis (L.) Mill.), które zaszło przypadkiem na początku XVIII wieku^[3]. Uprawiana ze względu na jadalne owoce, w warunkach Europy Środkowej wyjątkowo i przejściowo dziczeje (efemerofit).

Spis treści

Morfologia

Pokrój: Bylina o wysokości 15-45 cm.
Łodyga: Krótka o małym przyroście na długość, ale mająca przyrost na grubość, tworząca rozłogi zwane "wąsami", za pomocą których rozprzestrzenia się i rozmnaża wegetatywnie.
Liście: Trójlistkowe, na górnej stronie nagie i lśniące.
Kwiaty: Obupłciowe, złożone z 5 białych płatków korony lub ich krotności oraz różnej liczby działek kielicha ułożonych w dwóch okółkach i kieliszka. Zewnętrzny okółek ma mniejsze działki, wewnętrzne są dłuższe i szersze. Po przekwitnieniu przylegają do owocu. Na wypukłym dnie kwiatowym znajduje się ok. 20 słupków i 20-30 pręcików. W czasie kwitnienia kwiatostan łukowato przygięty do ziemi.
Owoce: Po zapyleniu kwiatu rozrasta się dno kwiatowe, tworząc jadalny owoc zbiorowy będący jagodą pozorną. Na jej powierzchni zawiązują się liczne orzeszki, będące właściwymi owocami (wieloorzeszkowiec). Kolor orzeszków od kremowego poprzez czerwonawy do purpurowego, w zależności od odmiany. Niektóre kultywary mogą owocować kilka razy w roku.

Biologia

Truskawka jest oktaploidem o liczbie chromosomów 2 n = 8 x = 56 i przybliżonej wielkości genomu 1C = 708-720 Mb. Oba gatunki (Fragaria virginiana i Fragaria chiloensis), z których powstała w wyniku naturalnej hybrydyzacji w wieku XVIII także były oktaploidami^[4]. Szczegółowa analiza genomu doprowadziła do wniosku, że genom pochodzi od trzech dzikich gatunków diploidalnych. Cztery z subgenomów pochodzą od diploidalnego osobnika F. vesca, dwa od diploidalnego osobnika F. iinumae oraz kolejne dwa od nieznanego przodka spokrewnionego z F. iinumae^[5].

Zastosowanie

Roślina uprawna: uprawiana we wszystkich krajach klimatu umiarkowanego oraz w chłodniejszych rejonach podzwrotnikowych ze względu na smaczne owoce. Według danych FAO największym producentem na świecie są Stany Zjednoczone gdzie w ostatnich pięciu latach zbiera się średnio około 1100 tys. ton. Kolejnymi producentami są Hiszpania, Rosja i Turcja. Polska z produkcją ponad 180 tys. ton rocznie jest na siódmym miejscu na świecie^[6]. Truskawka kaszubska lub "kaszëbskô malëna" jest wpisana do europejskiego systemu nazw i oznaczeń geograficznych. Rozporządzeniem Komisji Europejskiej (WE) nr 1155/2009 z dnia 27 listopada 2009 r. nazwę produktu zarejestrowano jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Truskawki w produkcji najczęściej rozmnażane są wegetatywne poprzez rozłogi. Początki uprawy datuje się na 1817 rok w Wielkiej Brytanii, ale rozwój nastąpił w połowie XIX wieku w Stanach Zjednoczonych^[3].
Sztuka kulinarna. Ubogokaloryczna, zawartość węglowodanów na poziomie 6-9%, a wody na poziomie 80%. Zawiera cenne substancje: minerały (cynk, fosfor, magnez, mangan, potas, wapń, żelazo), witaminy (A, B₁, B₂, B₃, B₆, B₉, E oraz w szczególności C – 66 mg/100g), pektyny, fitocydy, kwas elagowy, kwasy fenolowe, flawonoidy, błonnik^[7], antocyjany, bromelinę (dojrzałe owoce). Owoce nadają się do bezpośredniego spożycia i na przetwory. Z owoców truskawki wytwarza się dżemy, kompoty oraz mrożonki a liście suszy na herbatkę. Z owoców można przyrządzać desery.

Wartość odżywcza

Truskawka, owoc mrożony

(100 g)

Wartość energetyczna

140 kJ (33 kcal)

Białka

0,7 g

szczegółowe informacje

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,5%	1,5%	1,5%	1,5%
M	1,3%	1,3%	1,3%	1,3%

Węglowodany

7,6 g

szczegółowe informacje

Przyswajalne

5,8 g

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,5%	4,5%	4,5%	4,5%
M	4,5%	4,5%	4,5%	4,5%

Jednocukry

Glukoza

2,4 g

Fruktoza

2,4 g

Dwucukry

Sacharoza

1,0 g

Laktoza

0,00 g

Skrobia

0,00 g

Błonnik

1,8 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	7,2%	7,2%	8,6%	8,6%
M	4,7%	4,7%	6,0%	6,0%

Tłuszcze

0,4 g

szczegółowe informacje

Kwasy tł. nasycone

0,02 g

Kwasy tł. nienasycone

Jednonienasycone

0,07 g

Wielonienasycone

0,24 g

omega-3

0,10 g

α-Linolenowy (ALA)

0,10 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	9,1%	9,1%	9,1%	9,1%
M	6,3%	6,3%	6,3%	6,3%

omega-6

0,14 g

Linolowy (LA)

0,14 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,2%	1,2%	1,3%	1,3%
M	0,8%	0,8%	1,0%	1,0%

Woda

90,5 g

szczegółowe informacje

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,4%	3,4%	3,4%	3,4%
M	2,5%	2,5%	2,5%	2,5%

Witaminy

Witamina C

59,4 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	79%	79%	79%	79%
M	66%	66%	66%	66%

Tiamina (B1)

0,028 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,5%	2,5%	2,5%	2,5%
M	2,3%	2,3%	2,3%	2,3%

Ryboflawina (B2)

0,065 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	5,9%	5,9%	5,9%	5,9%
M	5,0%	5,0%	5,0%	5,0%

Niacyna (B3)

0,28 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,0%	2,0%	2,0%	2,0%
M	1,8%	1,8%	1,8%	1,8%

Witamina B6

0,06 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,6%	4,6%	4,0%	4,0%
M	4,6%	4,6%	3,5%	3,5%

Foliany

0,015 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,8%	3,8%	3,8%	3,8%
M	3,8%	3,8%	3,8%	3,8%

Kobalamina (B12)

0,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina A

0,002 mg RAE

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,3%	0,3%	0,3%	0,3%
M	0,2%	0,2%	0,2%	0,2%

Witamina D

0,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina E

0,12 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,8%	0,8%	0,8%	0,8%
M	0,8%	0,8%	0,8%	0,8%

Makroelementy

Fosfor

25,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,6%	3,6%	3,6%	3,6%
M	3,6%	3,6%	3,6%	3,6%

Wapń

26,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,6%	2,6%	2,2%	2,2%
M	2,6%	2,6%	2,6%	2,2%

Magnez

10,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,2%	3,1%	3,1%	3,1%
M	2,5%	2,4%	2,4%	2,4%

Potas

133,00 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,8%	2,8%	2,8%	2,8%
M	2,8%	2,8%	2,8%	2,8%

Sód

1 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,1%	0,1%	0,1%	0,1%
M	0,1%	0,1%	0,1%	0,1%

Mikroelementy

Żelazo

0,7 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,9%	3,9%	8,8%	8,8%
M	8,8%	8,8%	8,8%	8,8%

Miedź

0,11 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	12%	12%	12%	12%
M	12%	12%	12%	12%

Cynk

0,09 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,1%	1,1%	1,1%	1,1%
M	0,8%	0,8%	0,8%	0,8%

Mangan

0,22 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	12%	12%	12%	12%
M	9,6%	9,6%	9,6%	9,6%

Dane liczbowe na podstawie: ^[10]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health^[9]

Odmiany uprawne

Wśród odmian uprawnych wyróżnia się:

Odmiany owocujące kilka razy (powtarzające): 'Capri', 'Elsinore', 'Selva', 'Albion', 'Everest', 'Promise'.
Odmiany bardzo wczesne: 'Clery', 'Honeoye'.
Odmiany wczesne: 'Laxton's Utylity', 'Królowa Luiza', 'Senga Precosa', 'Sensation' (smak ananasa), 'Sonata'.
Odmiany średniowczesne: 'Elsanta', 'Delicatesse', 'Dukat' (PL)' i Senga Sengana'.
Odmiany średniopóźne: 'Marmolada'.
Odmiany późne: 'Madame Moutot', 'Elista', 'Louis Gauthier' (ananasowa, powtarzająca).

Produkcja

Produkcja truskawek na świecie wykazuje tendencję rosnącą. Według danych FAO w 2009 roku wyniosła 3 mln 779 tys. ton. Wielkość jednego miliona produkcja przekroczyła w 1966 roku, dwóch milionów w 1985 a trzech w 1999. Zdecydowanie największym producentem są Stany Zjednoczone produkujące w ostatnich latach od 1,1 do 1,3 mln ton. Kolejnym krajem jest Hiszpania z produkcją około 290 tys. ton, jednak ilości pomiędzy 200 a 300 tys. ton produkuje osiem krajów (w tym Polska). Produkcja w Polsce w 1978 roku przekroczyła po raz pierwszy 200 tys. ton i do chwili obecnej kształtowała się zawsze w przedziale pomiędzy 170 a 340 tys ton^[11].

Zobacz też: Lista krajów największych producentów truskawek.

↑ P.F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-04-29].
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-04-28].
↑ ^a ^b James J. Luby, James F. Hancock, Adam Dale, Sedat Serçe. Reconstructing Fragaria × ananassa utilizing wild F. virginiana and F. chiloensis: inheritance of winter injury, photoperiod sensitivity, fruit size, female fertility and disease resistance in hybrid progenies. „Euphytica”. 163 (1), s. 57–65, 2008. DOI: 10.1007/s10681-007-9575-3 (ang.).
↑ Hirakawa H, Shirasawa K, Kosugi S, Tashiro K, Nakayama S, Yamada M et al.. Dissection of the octoploid strawberry genome by deep sequencing of the genomes of Fragaria species.. „DNA Res”. 21 (2), s. 169-81, 2014. DOI: 10.1093/dnares/dst049. PMID: 24282021 (ang.).
↑ Tennessen JA, Govindarajulu R, Ashman TL, Liston A. Evolutionary origins and dynamics of octoploid strawberry subgenomes revealed by dense targeted capture linkage maps.. „Genome Biol Evol”. 6 (12), s. 3295-313, 2014. DOI: 10.1093/gbe/evu261. PMID: 25477420 (ang.).
↑ Produkcja truskawek na świecie (ang.). [dostęp 2009-11-22].
↑ Truskawki [dostęp 2017-06-09] (pol.).
↑ Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 628. ISBN 978-83-200-5311-1.
↑ ^a ^b Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.)
↑ Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 635. ISBN 978-83-200-5311-1.
↑ Baza danych statystycznych FAO.

[apweb-1] P.F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-04-29].

[grin-2] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-04-28].

[luby-3] James J. Luby, James F. Hancock, Adam Dale, Sedat Serçe. Reconstructing Fragaria × ananassa utilizing wild F. virginiana and F. chiloensis: inheritance of winter injury, photoperiod sensitivity, fruit size, female fertility and disease resistance in hybrid progenies. „Euphytica”. 163 (1), s. 57–65, 2008. DOI: 10.1007/s10681-007-9575-3 (ang.).

[Hirakawa-2014-4] Hirakawa H, Shirasawa K, Kosugi S, Tashiro K, Nakayama S, Yamada M et al.. Dissection of the octoploid strawberry genome by deep sequencing of the genomes of Fragaria species.. „DNA Res”. 21 (2), s. 169-81, 2014. DOI: 10.1093/dnares/dst049. PMID: 24282021 (ang.).

[Tennessen-2014-5] Tennessen JA, Govindarajulu R, Ashman TL, Liston A. Evolutionary origins and dynamics of octoploid strawberry subgenomes revealed by dense targeted capture linkage maps.. „Genome Biol Evol”. 6 (12), s. 3295-313, 2014. DOI: 10.1093/gbe/evu261. PMID: 25477420 (ang.).

[6] Produkcja truskawek na świecie (ang.). [dostęp 2009-11-22].

[7] Truskawki [dostęp 2017-06-09] (pol.).

[8] Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 628. ISBN 978-83-200-5311-1.

[IOM-infobox-9] Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.)

[10] Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 635. ISBN 978-83-200-5311-1.

[FAO-11] Baza danych statystycznych FAO.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Login

Top Links

Social Share

Truskawka (9525 views - Food Drinks Beverages)

Explanation by Hotspot Model

Truskawka

Spis treści

Morfologia

Biologia

Zastosowanie

Odmiany uprawne

Produkcja

Food Drinks Beverages