Łącznik instalacyjny – najprostszy łącznik elektryczny przeznaczony do załączania i wyłączania prądów roboczych w instalacjach niskiego napięcia, np. instalacji oświetlenia. Łączniki takie nie są zabezpieczeniami elektrycznymi.

Umożliwiają czynności łączeniowe w obwodach elektrycznych. W instalacjach używa się łączników do załączania i wyłączania źródeł światła oraz innych odbiorników energii elektrycznej. Na ogół są to łączniki klawiszowe, o dużych łatwych do manipulowania przyciskach klawiszowych, w estetycznych obudowach o kształtach i barwach, które łatwo dopasować do wystroju wnętrz^[1].

Montowane są w puszkach jako łączniki podtynkowe, wtynkowe i natynkowe oraz stosowane na listwach i kanałach instalacyjnych. Budowane najczęściej są na napięcia 250 V i prądy znamionowe 6 A lub rzadziej 10 A. Ze względu na rodzaj mechanizmu powodującego zmianę położenia styków dzieli się je na dźwigniowe, pokrętne i klawiszowe (stosowane najczęściej).

Przy wyłączaniu łącznikiem instalacyjnym prądów roboczych powstaje między jego stykami łuk elektryczny. W zakresie ich prądów znamionowych nie jest konieczne jednak stosowanie komór gaszeniowych. Wystarczające jest stosowanie napędu migowego, który z dużą prędkością, niezależnie od sposobu manipulowania, pozwala zamykać i otwierać styki łącznika^[2].

Łączniki instalacyjne w domowej instalacji elektrycznej

Przycisk dzwonkowy – wyposażony jest w pojedynczy przycisk, dokonuje łączenia w obrębie pojedynczego obwodu, po puszczeniu przycisku sprężyna samoczynnie odbija przycisk powodując rozłączenie.

Łącznik pojedynczy – wyposażony jest w pojedynczy przycisk, dokonuje łączenia w obrębie pojedynczego obwodu, działa na zasadzie przełącznika (sprężyna nie odbija z powrotem po puszczeniu przycisku).

Łącznik dwubiegunowy – wyposażony jest w pojedynczy przycisk, dokonuje łączenia dwóch obwodów, działa na zasadzie przełącznika (sprężyna nie odbija z powrotem po puszczeniu przycisku). Stosowany np. kiedy istnieją 2 obwody pod różnymi napięciami (przykładowo 230V i 6V) wymagające wspólnego włączania/wyłączania.

Łącznik świecznikowy – wyposażony w 2 lub więcej przycisków, przeznaczony do żyrandoli (podzielonych na 2 lub więcej stref).

Łącznik schodowy – włącznik łączony w pary (parter – górne piętro) – przełączenie jednego łącznika z pary powoduje zmianę stanu obwodu (otwarty/zamknięty) na stan przeciwny. Stosowany na klatkach schodowych – np. można włączyć światło na parterze, a po wejściu na górę wyłączyć je drugim przyciskiem.

Łącznik krzyżowy (ang. crossbar switch^[3]) – włącznik wstawiany w liczbie jednego lub więcej pomiędzy dwa końcowe włączniki schodowe, aby umożliwić stosowanie instalacji schodowej dla dowolnej ilości kondygnacji.

Łącznik żaluzjowy – wyposażony w dwa przyciski lub jeden przycisk trójstanowy – pozwala na łączenie w obrębie dwóch oddzielnych obwodów, ale uniemożliwia łączenie ich jednocześnie. Stosowany np. do żaluzji (podnoszenie/opuszczanie).

Podział łączników w zależności od działania łączników

Łącznik mono-stabilny – po puszczeniu przycisku sprężyna samoczynnie odbija przycisk powodując rozłączenie (np. przycisk dzwonkowy).

Łącznik bistabilny – działa na zasadzie przełącznika, nie ma sprężyny, sprężyna nie odbija z powrotem po puszczeniu przycisku (np. łącznik pojedynczy, łącznik dwubiegunowy).