Jagdpanzer 38(t) (Sd.Kfz 138/2), potocznie znany jako Hetzer – niemieckie działo pancerne z okresu II wojny światowej budowane na podwoziu czołgu PzKpfw 38(t) (czechosłowackiego LT vz. 38).

Konstrukcja i produkcja

Jagdpanzer 38(t) został opracowany w 1943 w zakładach BMM w Pradze, na zlecenie Heinza Guderiana. Od kwietnia 1944 produkowany seryjnie. We współczesnej literaturze popularnie nazywany jest Hetzer (z niem. "Podżegacz"), aczkolwiek nie była to oficjalna nazwa (miała być przeznaczona dla niewyprodukowanego czołgu E-10). Niemniej, była ona stosowana także podczas II wojny światowej i jest spotykana w części dokumentów^[1].

Największymi zaletami pojazdu była szybka i tania produkcja, niska sylwetka oraz silnie pochylone płyty pancerza, co sprzyjało rykoszetowaniu pocisków. Głównym minusem było umieszczenie armaty z prawej strony, gdyż ta była zaprojektowana do ładowania z prawej strony, lecz ładowniczy w pojeździe znajdował się z lewej strony. Sprawiało to problemy dla celowniczego i ładowniczego, przez co obniżało szybkostrzelność.

Niemcom udało się wykorzystać dosyć już stare podwozie PzKpfw 38(t) do taniej masowej produkcji pojazdu, który był skuteczny w ostatnim okresie wojny. Od kwietnia 1944 do końca wojny w maju 1945 Niemcy wybudowali 2584 wozy, głównie w czeskich zakładach Škody.

Jeden Hetzer z 743 Batalionu Niszczycieli Czołgów został 2 sierpnia 1944 zdobyty przez powstańców warszawskich i nazwany "Chwat", jednakże nie został użyty w walce^[1]. W 1945 zdobyczne i wyremontowane egzemplarze znajdowały się w uzbrojeniu polskiej 6 Dywizji Pancernej, jako 75 mm działa samobieżne T-38^[2]. Do lat 50. produkcję kontynuowała Czechosłowacja (pod nazwą ST-1). Część pojazdów ST-1 służyła także do lat 70. w armii Szwajcarii (jako G-13) i stamtąd pochodzi większość zachowanych do dzisiaj egzemplarzy.

Warianty

• Flammpanzer 38(t) – wersja powstała w wyniku przebudowania 20 pojazdów Jagdpanzer 38(t) i wyposażenia ich w miotacze ognia Flammenwerfer 41 14 mm.
• Befehlswagen 38(t) - czołg dowodzenia.
• Panzerjaeger 38(t) mit 75mm L/70 - prototyp uzbrojony w armatę 7,5 cm KwK 42 z czołgu Panther. Powstały 3 prototypy. Długa lufa zwiększyła wagę i powodowała problemy podczas jazdy. Zaniechano dalszego rozwoju.
• Panzerjaeger 38(t) Starr  - uproszczona wersja. Powstało 10 czołgów, z czego 9 zostało z powrotem przebudowanych na Jagdpanzer 38(t).
• Panzerjaeger 38(t) mit 105mm StuH 42/2 L/28 - propozycja uzbrojenia Panzerjaeger 38(t) Starr w haubicę 10.5 cm.
• ST-I - powojenna czeska wersja.
• G13 - powojenna szwajcarska wersja uzbrojona w armatę StuK 40.

Pojazdy na bazie Jagdpanzer 38(t)

• Bergepanzer 38(t) – lekki pojazd ewakuacyjny wyposażony w wyciągarkę, lemiesz stabilizujący i karabin maszynowy MG 34. Wyprodukowano 106 sztuk, kolejne 64 stworzono na podstawie uszkodzonych Jagdpanzer 38(t).
• 15 cm sIG 33/2 SF auf Jagdpanzer 38(t)- zbudowano 30 pojazdów (24 zbudowano od podstaw, 6 przebudowano z pojazdów Jagdpanzer 38(t)).
• Vollkettenaufklärer 38(t) - pojazd rozpoznawczy na bazie Bergepanzer 38(t). Testowano kilka prototypów.
• Vollkettenaufklarer 38(t) Kätzchen - transporter opancerzony. Powstały 2 prototypy w zakładach BMM.

• Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994, s. 85. ISBN 83-86028-01-7.
• Hilary Doyle, Tom Jentz, Mike Badrocke: "Jagdpanzer 38 "Hetzer" 1944-45" Wydawnictwo Osprey Military

Linki zewnętrzne

• Panzerwafe 1933-45
• Achtung Panzer!