Kogut – samiec kury domowej, a także większości innych grzebiących (kuraków).

Zazwyczaj kogut jest większy od samicy i barwniejszy, z silniej rozwiniętym grzebieniem, dłuższymi dzwonkami, łukowato wygiętymi piórami w ogonie i rogową ostrogą na stopie^[1]. Różnice w masie mogą być znaczne. Przykładowo, u kur mięsnych rasy Mechelner kogut waży przeciętnie (w dużym przybliżeniu) 4,5 kg, zaś kura 2,5 kg; natomiast u kur fyzyjskich jest to odpowiednio 1,6 i 1,3 kg^[2]. Wyjątkiem w kwestii upierzenia są na przykład koguty ras Campine oraz sebrytki, które upierzeniem nie różnią się od samic^[3].

Gdy jajnik kury w wyniku wypadku czy choroby – np. cysty lub guza na jajniku – zostaje uszkodzony, dochodzi do wykształcenia się gonady męskiej zwanej ovotestis. Z genetycznej kury (chromosomy płci ZW) wyrasta fenotypowy kogut. Ovotestis jest wykształconą prawą gonadą (samice ptaków normalnie mają rozwinięte tylko gonady z lewej strony ciała). Znane są przypadki wytworzenia nasienia przez ovotestis, a nawet zapłodnienia^[3].

Kogut w kulturze

 Osobny artykuł: Kogut (symbolika).

W symbolice i ikonografii kogut jest wieloznacznie interpretowany. Symbolizuje nadejście światła, zwiastuje początek dnia, od czasów antycznych oznaczał czujność i przezwyciężenie ciemności. Wówczas też pojawiły się inne znaczenia – walczące koguty symbolizowały kłótnię i gniew.

Zobacz też

• kapłon
• Zodiak chiński