Liga Mistrzów UEFA (ang. UEFA Champions League, wym. /juːˈeɪfə ˈtʃæmpiənz ˈliːg/) – międzynarodowe, europejskie, klubowe rozgrywki piłkarskie, utworzone z inicjatywy UEFA w 1992, jako kontynuacja Pucharu Europy Mistrzów Krajowych (zwanego też Pucharem Europy lub Pucharem Mistrzów) i regularnie prowadzone przez tę organizację od sezonu 1992/1993 w ramach europejskich pucharów. Przeznaczone dla najlepszych męskich drużyn klubowych (zajmujących czołowe miejsca w europejskich ligach krajowych) oraz rozgrywane na europejskich stadionach. Są to najbardziej prestiżowe klubowe zmagania piłkarskie w Europie.

Historia rozgrywek

Wcześniejsze turnieje rozgrywane w Europie

20 października 1900, kiedy nie było jeszcze FIFA i UEFA odbył się w Paryżu we Francji pierwszy turniej piłkarski „Piłka nożna na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1900”. Udział w nim wzięły 3 kluby z Europy: Upton Park F.C. z Wielkiej Brytanii, USFSA XI z Francji i Université de Bruxelles z Belgii. O pierwsze miejsce rywalizowały Upton Park F.C. i USFSA XI, jednak to Brytyjczycy wygrali. W meczu o drugie miejsce starli się Francuzi i Belgowie. Po wygranym meczu wicemistrzem został Université de Bruxelles.

Piłkarski Puchar Europy Mistrzów Krajowych

Został formalnie utworzony 26 lutego 1955 – jako pierwszy z europejskich pucharów – z inicjatywy Gabriela Hanota, reportera francuskiego dziennika sportowego L'Équipe, a jego pierwszą edycję przeprowadzono w sezonie 1955/1956. Od I rundy (ewentualnie rundy eliminacyjnej) do fazy półfinałowej rozgrywany był on systemem pucharowym, tj. w formie dwumeczu (spotkanie „u siebie” i „na wyjeździe”), po którym zwycięzca awansował do kolejnej rundy, a przegrywający odpadał z dalszej rywalizacji. Pojedynek finałowy stanowiło natomiast jedno spotkanie, organizowane na neutralnym stadionie.

Zmiana formy rozgrywek – Liga Mistrzów

Od sezonu 1991/1992 zmagania przybrały formę rozgrywek grupowych (dwie 4-zespołowe grupy), z jednomeczowym finałem dla zwycięzców każdej z nich. Przed rozpoczęciem edycji 1992/1993 zmieniono ich oficjalną nazwę na „Liga Mistrzów”, gruntownie przy tym reformując ich formułę, przez co rywalizacja prowadzona pod tym szyldem stała się najbardziej prestiżowym i komercyjnym przedsięwzięciem piłkarskim na świecie. W kolejnych sezonach powiększono liczbę uczestniczących w nim drużyn z 8 – przez 16 (od 1994/1995) i 24 (od 1997/1998) – do 32 (od 1999/2000), dopuszczając do udziału nie tylko mistrzów poszczególnych krajów, ale – w przypadku najsilniejszych federacji – również drużyny zajmujące drugie, trzecie, a nawet czwarte miejsca w końcowej tabeli najwyższego szczebla ligowego. Stworzono w ten sposób turniej w którym rywalizują najlepsze drużyny europejskie, a niejednokrotnie na świecie. Dotychczas najczęściej w Lidze Mistrzów triumfował Real Madryt, a po nim AC Milan, Liverpool FC, Bayern Monachium i FC Barcelona. Od momentu powstania Ligi Mistrzów w 1992, pierwszą i jedyną drużyną, która obroniła mistrzowski tytuł został Real Madryt w 2017 roku. Wcześniej, najbliżej tego osiągnięcia byli: A.C. Milan w 1995 roku (porażka z Ajaxem Amsterdam), Ajax Amsterdam w 1996 roku (porażka z Juventus F.C.), Juventus F.C. w 1997 roku (porażka z Borussią Dortmund) i Manchester United F.C. w 2009 (porażka z FC Barceloną).

Hymn Ligi Mistrzów

Oficjalny utwór rozgrywek Ligi Mistrzów UEFA jest adaptacją hymnu koronacyjnego Georga Friedricha Händla Zadok the Priest dokonaną przez Tony'ego Brittena w 1992. Został wykonany przez Royal Philharmonic Orchestra. Refren śpiewany jest w trzech oficjalnych językach UEFA: angielskim, francuskim i niemieckim. Pełna wersja utworu trwa około trzech minut. Istnieją również krótsze warianty hymnu poprzedzające i kończące każdy mecz rozgrywany w ramach rozgrywek pucharu.

Odznaka Ligi Mistrzów

Honorowa odznaka

Honorowa odznaka Ligi Mistrzów została wprowadzona po raz pierwszy w rozgrywkach Ligi Mistrzów 2000/2001 dla klubów, które zdobyły trofeum na stałe. Sama odznaka pojawia się podczas rozgrywek Ligi Mistrzów na lewym rękawie. Obecnie jest to szara tarcza, która w tle posiada kontury pucharu Ligi Mistrzów w białym kolorze. Wcześniejsza wersja odznaki miała kolor ciemnoniebieski z białymi konturami trofeum. W tarczy wpisana jest również liczba zwycięstw w rozgrywkach, danej drużyny. Odznakę przyznaje się drużynie, która 3 razy z rzędu zdobyła Puchar Europy Mistrzów Krajowych lub wygrała rozgrywki Ligi Mistrzów, bądź pięciokrotnie tryumfowała w całej historii obu tych rozgrywek łącznie.

Honorową tarczę posiadają :

• Real Madryt 5 zwycięstw z rzędu,
• Ajax 3 zwycięstwa z rzędu,
• Bayern Monachium, 3 zwycięstwa z rzędu,
• A.C. Milan, 5. tytuł w sezonie 1993/1994
• Liverpool, 5. tytuł w sezonie 2004/2005
• FC Barcelona, 5. tytuł w sezonie 2014/2015.

Symbol Ligi Mistrzów

Znajduje się na prawym rękawie podczas rozgrywek Ligi Mistrzów, Jest to okrągła tarcza przedstawiająca oficjalny symbol tych rozgrywek

Tarcza zwycięzcy

Drużynie, która w ubiegłym sezonie wygrała rozgrywki Ligi Mistrzów, w całym następnym sezonie, podczas trwania rozgrywek, przysługuje prawo do noszenia tarczy „obrońcy tytułu”. Emblemat ten został po raz pierwszy pokazany w sezonie 2004/2005. Wówczas prawo do „noszenia” tej odznaki miała drużyna FC Porto. Na tarczy widnieje także rok, kiedy dana drużyna wygrała rozgrywki.

Obecny system rozgrywek

Rozgrywki grupowe są poprzedzone eliminacjami, w których biorą udział mistrzowie niżej sklasyfikowanych krajów oraz drużyny z trzecich i czwartych miejsc z najlepszych lig europejskich. Sama Liga Mistrzów składa się z dwóch faz. Pierwsza – faza grupowa, gdzie 32 drużyny grają w 8 grupach po 4 w każdej. Wszystkie drużyny grają ze sobą dwa razy. Z każdej grupy awansują dwa najlepsze kluby, natomiast trzecia drużyna awansuje do Ligi Europy. Druga faza – play off rozgrywana jest systemem pucharowym. Drużyny z danej pary grają ze sobą dwa razy – raz u siebie, raz na wyjeździe. Do finału awansują dwie drużyny, które rozgrywają tylko jedno spotkanie na ustalonym przed startem rozgrywek neutralnym stadionie.

Reforma rozgrywek

Od sezonu 2009/10, zgodnie z zarządzeniem Komitetu Wykonawczego UEFA z 30 listopada 2007 r., została przeprowadzona reforma dotycząca uczestnictwa drużyn, zwaną popularnie "reformą Platiniego". Ma ona ułatwić awans do fazy grupowej zespołom z lig europejskich zajmujących niższe lokaty w klubowym rankingu UEFA.

Według reformy, 22 zespoły mają zapewniony bezpośredni awans do fazy grupowej, czyli o 6 więcej niż przedtem. Dodatkowe lokaty to mistrzowie lig, które zajmują 10-12. miejsce w rankingu UEFA oraz zespoły, które uplasują się na 3. miejscu w ligach, które zajmują 1-3. lokatę w rankingu. Pozostałe 10 lokat w Lidze Mistrzów przeznaczone jest dla zwycięzców eliminacji. W przeciwieństwie do starego formatu, zespoły zajmujące np. 4. lokatę w lidze angielskiej nie będą rywalizowały z mistrzami Polski, bo eliminacje będą dwutorowe. O pierwsze pięć miejsc walczą ze sobą mistrzowie federacji 13-53 (oprócz Liechtensteinu), a o pozostałe pięć nie-mistrzowie z federacji 1-15. Poza tym, datę finału przesunięto ze środy na sobotę 20. tygodnia kalendarzowego, na godzinę 20:45 CET^[1][2]. Ponadto IV runda eliminacyjna jest obsługiwana przez UEFA tak samo jak faza grupowa.

Finały Pucharu Mistrzów

Lista finalistów Pucharu Europy Mistrzów Klubowych:

• 1956 Real Madryt – Stade Reims 4:3 (2:2)
• 1957 Real Madryt – ACF Fiorentina 2:0 (0:0)
• 1958 Real Madryt – A.C. Milan 3:2 (0:0, 2:2, 2:2), po dogrywce
• 1959 Real Madryt – Stade Reims 2:0 (1:0)
• 1960 Real Madryt – Eintracht Frankfurt 7:3 (3:1)
• 1961 SL Benfica – FC Barcelona 3:2 (2:1)
• 1962 SL Benfica – Real Madryt 5:3 (2:3)
• 1963 AC Milan – SL Benfica 2:1 (0:1)
• 1964 Inter Mediolan – Real Madryt 3:1 (1:0)
• 1965 Inter Mediolan – SL Benfica 1:0 (1:0)
• 1966 Real Madryt – Partizan Belgrad 2:1 (0:0)
• 1967 Celtic F.C. – Inter Mediolan 2:1 (0:1)
• 1968 Manchester United – SL Benfica 4:1 (0:0, 1:1, 4:1), po dogrywce
• 1969 A.C. Milan – Ajax Amsterdam 4:1 (2:0)
• 1970 Feyenoord Rotterdam – Celtic F.C. 2:1 (1:1, 1:1, 1:1), po dogrywce
• 1971 Ajax Amsterdam – Panathinaikos Ateny 2:0 (1:0)
• 1972 Ajax Amsterdam – Inter Mediolan 2:0 (0:0)
• 1973 Ajax Amsterdam – Juventus Turyn 1:0 (1:0)
• 1974 Bayern Monachium – Atlético Madryt 1:1 (0:0, 0:0, 0:0), po dogrywce i 4:0 (1:0)
• 1975 Bayern Monachium – Leeds United 2:0 (0:0)
• 1976 Bayern Monachium – AS Saint-Étienne 1:0 (0:0)
• 1977 Liverpool F.C. – Borussia Mönchengladbach 3:1 (1:0)
• 1978 Liverpool F.C. – Club Brugge 1:0 (0:0)
• 1979 Nottingham Forest – Malmö FF 1:0 (1:0)
• 1980 Nottingham Forest – Hamburger SV 1:0 (1:0)
• 1981 Liverpool F.C. – Real Madryt 1:0 (0:0)
• 1982 Aston Villa – Bayern Monachium 1:0 (0:0)
• 1983 Hamburger SV – Juventus Turyn 1:0 (1:0)
• 1984 Liverpool F.C. – AS Roma 1:1 (1:1, 1:1, 1:1), po dogrywce, karne: 4:2
• 1985 Juventus Turyn – Liverpool 1:0 (0:0)
• 1986 Steaua Bukareszt – FC Barcelona 0:0, po dogrywce, karne: 2:0
• 1987 FC Porto – Bayern Monachium 2:1 (0:1)
• 1988 PSV Eindhoven – SL Benfica 0:0, po dogrywce, karne: 6:5
• 1989 A.C. Milan – Steaua Bukareszt 4:0 (3:0)
• 1990 A.C. Milan – SL Benfica 1:0 (0:0)
• 1991 Crvena Zvezda Belgrad – Olympique Marsylia 0:0, po dogrywce, karne: 5:3
• 1992 FC Barcelona – Sampdoria Genua 1:0 (0:0, 0:0, 1:0), po dogrywce

Lista finalistów Ligi Mistrzów UEFA:

Osiągnięcia według klubów

Osiągnięcia według państw

Od czasu rozpoczęcia rozgrywek, sześciokrotnie miało miejsce rozgrywanie finału Ligi Mistrzów przez drużyny ligowe z tego samego państwa. W finale grały drużyny z Hiszpanii w 2000, 2014 oraz w 2016, z Włoch w 2003, z Anglii w 2008 i z Niemiec w 2013^[4].

Osiągnięcia polskich klubów

W epoce Pucharu Europy Mistrzów Krajowych (do 1992 roku) największym sukcesem polskich klubów było dotarcie do półfinału. Sztuka ta udała się dwóm polskim klubom Legii Warszawa (w sezonie 1969/1970) oraz Widzewowi Łódź (w sezonie 1982/1983). W 1992 roku UEFA powołała do życia Ligę Mistrzów, która zastąpiła Puchar Europy Mistrzów Krajowych. Wówczas też zreformowano system rozgrywek wprowadzając fazę grupową (poprzedni system rozgrywek był systemem całkowicie pucharowym) oraz kwalifikacje do tychże rozgrywek. Po wprowadzeniu Ligi Mistrzów polskie kluby zakwalifikowały się do fazy grupowej trzykrotnie, zaś największym sukcesem było osiągnięcie przez Legię Warszawa ćwierćfinału w sezonie 1995/1996.

Polskie kluby w fazie grupowej i pucharowej Ligi Mistrzów:

• Legia Warszawa (1995/1996, 2016/2017)
• Widzew Łódź (1996/1997)

Najlepsi strzelcy

Zestawienie piłkarzy, którzy zdobyli najwięcej goli we wszystkich meczach w Lidze Mistrzów UEFA (od 1955 roku, łącznie z meczami kwalifikacyjnymi, bez Pucharu Europy).

Pogrubioną czcionką – zostali zaznaczeni piłkarze, którzy kontynuują karierę piłkarską.

Skróty:

• FP – gole w fazie pucharowej^[5]
• FG – gole w fazie grupowej
• FK – gole w fazie kwalifikacyjnej

Stan na 3 czerwca 2017

Zobacz też