Avengers: Koniec gry (ang.: Avengers: Endgame) – amerykański fantastycznonaukowy film akcji na podstawie serii komiksów o grupie superbohaterów o tej samej nazwie wydawnictwa Marvel Comics. Za reżyserię odpowiadają bracia Anthony i Joe Russo, a za scenariusz Christopher Markus i Stephen McFeely. W rolach głównych występują: Robert Downey Jr., Chris Evans, Mark Ruffalo, Chris Hemsworth, Scarlett Johansson, Jeremy Renner, Don Cheadle, Paul Rudd, Brie Larson, Karen Gillan, Danai Gurira, Benedict Wong, Jon Favreau, Bradley Cooper, Gwyneth Paltrow i Josh Brolin.

Jest on kontynuacją filmów Avengers z 2012, Avengers: Czas Ultrona z 2015 i Avengers: Wojna bez granic z 2018 roku, wchodzi on w skład III Fazy Marvel Cinematic Universe, jest dwudziestym drugim obrazem należącym do tej franczyzy. Jego światowa premiera miała miejsce 22 kwietnia 2019 roku w Los Angeles, a w Polsce zadebiutował 25 kwietnia tego samego roku.

Obsada

 Osobne artykuły: Lista obsady w filmach Marvel Cinematic Universe i Lista postaci przedstawionych w filmach Marvel Cinematic Universe.

Powracają również postacie zagrane przez innych aktorów: Emma Fuhrmann zagrała nastoletnią Cassie Lang^[43]; Ava Russo i Cade Woodward pojawili się jako starsze wersje Lily i Nathaniela Bartonów^[44]. Pojawiają się ponownie również postacie Mieka^[41] i Kaczora Howarda, które zostały wygenerowane komputerowo^[42]. Swoją rolę Edwina Jarvisa z serialu Agentka Carter powtarza James D’Arcy. Jest to pierwsza sytuacja, kiedy postać przedstawiona w serialach pojawiła się w filmie franczyzy^[25].

W filmie wystąpił również Hiroyuki Sanada jako Akihiko, przywódca japońskiej Yakuzy^[45][20] oraz Alexandra Rabe jako Morgan Stark, córka Tony’ego Starka i Pepper Potts^[46]. W roli cameo pojawił się twórca komiksów Marvela, Stan Lee jako cyfrowo odmłodzony kierowca samochodu w 1970 roku^[20]. Aktorzy z serialu Community: Ken Jeong i Yvette Nicole Brown pojawiają się jako ochroniarz i agentka T.A.R.C.Z.Y.^[20]; współreżyser filmu, Joe Russo^[25] (w napisach końcowych wymieniony jako Gozie Agbo)^[47] i Jim Starlin, twórca postaci Thanosa zagrali mężczyzn podczas spotkania grupy wsparcia^[48].

Produkcja

Rozwój projektu

Począwszy od pierwszych filmów Marvel Studios zaplanowało adaptację historii z komiksu Infinity Gauntlet wprowadzając Kamienie Nieskończoności jako MacGuffiny. Kamień Przestrzeni (ang.: Space Stone) wprowadzono w filmie Captain America: Pierwsze starcie jako Tesserakt (ang.: Tesseract), Kamień Umysłu (ang.: Mind Stone) przedstawiono w filmie Avengers wewnątrz Berła (ang.: Scepter), Kamień Rzeczywistości (ang.: Reality Stone) w Thor: Mroczny świat jako Eter (ang.: Aether), Kamień Mocy (ang.: Power Stone) w Strażnikach Galaktyki jako Glob (ang.: Orb) a Kamień Czasu (ang.: Time Stone) w filmie Doktor Strange jako w naszyjniku Oko Agamotto (ang.: Eye of Agamotto)^[49]. Rękawice Nieskończoności pokazane zostały w filmach Thor i Avengers: Czas Ultrona, gdzie złoczyńca Thanos zdobywa drugą z nich^[50].

28 października 2014 roku podczas MarvelEvent, gdzie przedstawiono skład filmów III Fazy MCU, studio zapowiedziało dwuczęściową kontynuację Avengers: Czas Ultrona, Avengers: Infinity War Part 1 na 2018 rok i Part 2 na 2019^[51]. W kwietniu 2015 roku ujawniono, że za reżyserię będą odpowiedzialni bracia Anthony i Joe Russo, a w maju tego samego roku poinformowano, że scenariuszem zajmą się Christopher Markus i Stephen McFeely^[52][53]. Pracowali oni już wspólnie dla wytwórni przy filmach Kapitan Ameryka: Zimowy żołnierz i Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów. W lipcu 2016 roku ujawniono, że Part 1 będzie nosiło tytuł po prostu Avengers: Infinity War, a Part 2 została oficjalnie bez tytułu^[54]. W czerwcu 2018 roku poinformował, że tytuł zostanie ujawniony pod koniec 2018 roku^[55].

Markus i McFeely rozpoczęli prace poprzedzające napisanie scenariusza podczas zdjęć do filmu Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów. Scenarzyści spędzili ten czas na czytaniu komiksów i spisywania pomysłów. Początkowo napisali 60 stron niezwiązanych ze sobą historii, aby pokazać, co może się wydarzyć^[56]. Od lipca 2016 roku zaczęli oni pisać scenariusz^[57]. Bracia Russo oraz Markus i McFeely współpracowali ze wszystkimi reżyserami i scenarzystami filmów III Fazy Uniwersum^[56]. Po zapowiedzeniu filmu w 2014 roku, Feige poinformował, że jest szansa na pojawienie się w filmie postaci z seriali^[6]. Bracia Russo ujawnili, że było to rozważane, ale było niewykonalne i zdecydowali się skoncentrować tylko na świecie filmowym^[58]. Fabuła filmu była trzymana w tajemnicy do ostatniej chwili, aktorzy nie mieli scenariusza nawet w przeddzień rozpoczęcia zdjęć. Przeważnie dostawali tylko jego fragmenty, a w scenariuszu specjalnie zawarte były fałszywe sceny^[59]. 7 grudnia 2018 roku został ujawniony pełny tytuł filmu: Avengers: Endgame, oraz przesunięto amerykańską premierę o dwa tygodnie wcześniej, na 26 kwietnia^[60].

Casting

W maju 2014 roku Josh Brolin podpisał kilkufilmowy kontrakt na rolę Thanosa^[61]. We wrześniu 2014 roku potwierdzony został udział Jeremy’ego Rennera^[8]. W październiku 2014 roku Kevin Feige ogłosił, że Mark Ruffalo jako Hulk, Josh Brolin jako Thanos i Tom Hiddleston jako Loki pojawią się w filmie^[6][31]. W kwietniu 2015 roku Chris Hemsworth i Chris Evans potwierdzili swój udział^[5]. Natomiast rok później, w kwietniu 2016 roku potwierdzono udział Roberta Downeya Jr.^[3]. W październiku 2016 roku poinformowano, że w filmie wystąpi Evangeline Lilly jako Hope Van Dyne / Wasp^[28].

W styczniu 2017 roku potwierdzono udział Karen Gillan jako Nebuli^[12], natomiast w marcu tego samego roku Anthony’ego Mackie’ego jako Sama Wilsona^[21]. Miesiąc później ujawniono, że Tom Holland^[33] i Zoe Saldana powtórzą swoje role^[39]. W sierpniu 2017 roku potwierdzono, że w obsadzie znaleźli się również: Scarlett Johansson jako Natasha Romanoff^[7], Gwyneth Paltrow jako Pepper Potts^[18], Jon Favreau jako Happy Hogan^[15] i Paul Bettany jako Vision, który ostatecznie nie pojawił się w filmie^[62]. W następnym miesiącu potwierdzono powrót Dona Cheadle’a jako Rhodeya Rhodesa^[9], a do obsady dołączył Hiroyuki Sanada^[45]. W październiku 2017 natomiast potwierdzono, że w filmie wystąpią również: Paul Rudd jako Scott Lang^[4], Letitia Wright jako Shuri^[26] i Chadwick Boseman jako T’Challa / Czarna Pantera^[26]. W listopadzie 2017 roku ujawniono, że Brie Larson i Michelle Pfeiffer powtórzą swoje role jako Carol Danvers / Kapitan Marvel^[11] i Janet Van Dyne^[30]. W grudniu tego samego roku Sebastian Stan potwierdził swój powrót do roli Bucky’ego Barnesa i zdradził, że w filmie wystąpią również William Hurt jako Thaddeus Ross i Jeff Goldblum jako Arcymistrz, który tak jak Bettany nie pojawił się w ostatecznej wersji filmu^[34].

W kwietniu 2018 roku poinformowano, że powrócą: Samuel L. Jackson jako Nick Fury^[29] i Michael Douglas jako Hank Pym, a w maju Vin Diesel jako głos Groota^[40]. W październiku 2018 Bradley Cooper poinformował, że powróci jako głos Rocketa^[16]. W tym samym miesiącu ujawniono, że jedną z ról w filmie zagrała Katherine Langford (jednak nie pojawiła się ona w ostatecznej wersji filmu)^[63] oraz Frank Grillo powróci jako Brock Rumlow^[36]. Potwierdzono również udział Dave’a Bautisty w roli Draxa^[38], Danai Guriry jako Okoye^[13], Chrisa Pratta jako Petera Quilla^[37], Benedicta Cumberbatcha jako Stephena Strange’a^[23], Elizabeth Olsen jako Wanda Maximoff / Scarlet Witch, Pom Klementieff jako Mantis^[22] oraz Benedicta Wonga jako Wonga^[14].

Zdjęcia i postprodukcja

Początkowo film miał być kręcony równocześnie z Avengers: Wojną bez granic, zdjęcia miały trwać około 9 miesięcy. Ostatecznie studio zdecydowało się rozdzielić produkcję obu filmów i były one nakręcone jeden po drugim^[64]. Zdjęcia do filmu rozpoczęto 10 sierpnia 2017 roku w Pinewood Studios w Atlancie, pod tytułem roboczym Mary Lou 2^[65]. W sierpniu film był kręcony w śródmieściu Atlanty^[66], a pod koniec miesiąca w Tokio^[67]. Zdjęcia zakończono 11 stycznia 2018 roku^[68]. Zdjęcia powierzono Trentowi Opalochowi, scenografię – Charlesowi Woodowi, a kostiumy – Judiannie Makovsky^[69][70][71].

Postprodukcję filmu rozpoczęto zaraz po premierze Avengers: Wojny bez granic^[72]. Dodatkowe zdjęcia do filmu trwały od 7 września^[73] do 12 października 2018 roku^[74]. Za montaż odpowiadali Jeffrey Ford i Matthew Schmidt^[75].

Muzyka

W czerwcu 2016 roku poinformowano, że Alan Silvestri skomponuje muzykę do filmu^[76].

Promocja

28 października 2014 roku, podczas MarvelEvent, została zaprezentowana krótka zapowiedź filmu prezentująca przedstawione do tej pory Kamienie nieskończoności oraz Thanosa z Rękawicą nieskończoności^[77]. 7 grudnia 2018 roku został zaprezentowany pierwszy zwiastun filmu^[60], który został obejrzany 289 milionów razy w ciągu 24 godzin, stając się najchętniej oglądanym zwiastunem^[78]. 14 marca 2019 roku pojawił się ostateczny zwiastun^[79].

Premiera

Światowa premiera miała miejsce 22 kwietnia 2019 roku w Los Angeles. W wydarzeniu tym uczestniczyła obsada i twórcy filmu, oraz zaproszeni goście. Premierze towarzyszył czerwony dywan oraz szereg konferencji prasowych^[80].

W Polsce film zadebiutował 25 kwietnia 2019 roku, natomiast dla szerszej publiczności w Stanach Zjednoczonych dostępny jest od 26 kwietnia tego samego roku^[60][81]. Początkowo amerykańska premiera została zapowiedziana na 3 maja 2019 roku^[51].

Zobacz też

• Marvel One-Shots
• seriale na podstawie komiksów Marvela
• komiksy powiązane z Marvel Cinematic Universe