Film – utwór audiowizualny, składający się ze scen, które z kolei składają się z jednego lub więcej (do kilkudziesięciu) ujęć. Pierwotnie filmy wyświetlano w kinach, współcześnie również w telewizji i za pomocą innych urządzeń, takich jak magnetowidy, odtwarzacz DVD, blu-ray^[1].

Technika filmowa

Nośniki

Podstawowym nośnikiem, na którym był utrwalany i z którego wyświetlano film, była światłoczuła błona fotograficzna 35 mm. Na taśmie filmowej obraz jest zapisany w postaci pojedynczych kadrów, przesuwających się w projektorze kinowym z prędkością 24 klatek na sekundę (w epoce kina niemego było to 16 klatek na sekundę).

Rzadziej stosowane były inne szerokości taśmy: 70, 16, 8 mm i super 16 i super 8. Dla potrzeb telewizji filmy rejestruje się także na nośnikach magnetycznych (Beta SP) i cyfrowych (Beta cyfrowa, DVCAM, High Definition)^[2].

Proporcje ekranu

Początkowo filmy wyświetlano na ekranach w proporcji 1:1,33 (podstawa 4, wysokość 3) – taki format przyjęto też dla ekranu telewizyjnego. Po wprowadzeniu na taśmę filmową ścieżki dźwiękowej format standardowy to 1:1,37. W walce z rosnącą konkurencją telewizji w latach 50. XX wieku wynaleziono szeroki panoramiczny ekran (cinemascope). W kamerach i projektorach zastosowano obiektywy anamorfotyczne; ekran wydłużył się do proporcji 1:2,55. W latach 60. prowadzono tzw. cineramę z wykorzystaniem taśmy 70 mm, z ekranem w proporcjach 1:2,75.

Obecnie w kinach najczęściej stosuje się format pośredni tzw. kaszetę (1:1,66 lub 1:1,85), a taśma 70 mm znalazła zastosowanie przy wyświetlaniu obrazów trójwymiarowych w systemie IMAX. Ekran ma tu proporcje 1:1,43, a kadr jest ustawiony na taśmie poziomo, a nie pionowo jak na taśmie 35 mm^[3].

Rozwój technologiczny

Większość współczesnych filmów jest udźwiękowiona – to znaczy , że posiada dźwięk ściśle zsynchronizowany z obrazem. Dawniej popularne były filmy nieme, na których wszystkie teksty pojawiały się w formie napisów.

W historii filmu istniało kilka momentów przełomowych. Pierwszym z ważniejszych było wprowadzenie dźwięku, później koloru, różnych formatów ekranów (np. ekran panoramiczny – cinemascope), filmów trójwymiarowych (zob. IMAX), dźwięku stereofonicznego (Dolby Stereo). Jednym z ostatnich przełomów było pojawienie się technologii cyfrowej zarówno przy efektach inscenizacyjnych jak i przy rejestracji obrazu (High Definition). Dotyczy to szczególnie filmu animowanego, gdzie coraz powszechniejsza jest animacja 3D imitująca przestrzeń trójwymiarową (zobacz np. Final Fantasy – realistyczną animację 3D, imitującą film aktorski).

Typy filmów

Film to bardzo obszerna dziedzina i można ją podzielić na wiele sposobów. Podstawowy i najbardziej popularny z nich to podział na rodzaje:

• film eksperymentalny - utwór przynależący do tego rodzaju nie musi np. być oparty o scenariusz, opowiadać historii, stosować powszechnie przyjętych zasad języka filmu. Film eksperymentalny przyjmuje dwie podstawowe formy: abstrakcyjną lub asocjacyjną. W tej pierwszej opiera się w całości na właściwościach, jakie niesie ze sobą obraz (kolor, kształt). W drugiej zaś główną formą oddziaływania jest zestawianie rozmaitych elementów, niekiedy z pozoru do siebie nieprzystających, w celu wyrażenia autorskiej idei.

• film fabularny – aktorski film fikcji,
• film animowany – tworzony za pomocą klasycznych technik poklatkowych – rysunkowych lub przestrzennych (np. lalkowych i plastelinowych) lub najnowszych technik komputerowych – animacji 3D,
• film dokumentalny – film o treści niefikcyjnej, dokumentujący rzeczywistość,
• film oświatowy – dla celów dydaktyczno-instruktażowych,
• film propagandowy – dla celów jakich w danym momencie wymaga propaganda,

Pojęcie filmu w społecznej świadomości najczęściej kojarzy się jednak z rozrywkowymi aktorskimi filmami fikcji nazywanymi też fabularnymi^[4].

W zależności od długości filmy dzielą się na

• krótkometrażowe – do 22 minut,
• średniometrażowe – od 22 do 55 minut,
• pełnometrażowe – ponad 55 minut – przeciętnie 90-132 minut.

Dla telewizji powstają seriale telewizyjne złożone z wielu odcinków. Najczęściej stosowane długości odcinków to 13, 15, 25, 30, 50 minut.

Zobacz też