Transfuzja krwi (przetoczenie krwi) – zabieg polegający na przetaczaniu pewnej ilości krwi lub składników krwi. Ma na celu substytucję utraconych składników.
Zgodność grup krwi
W przypadku transfuzji niezbędne jest stosowanie krwi zgodnej grupowo. Oprócz zgodności głównej (układ AB0) należy także wziąć pod uwagę zgodność czynnika Rh.
- Osoba z grupą krwi 0 jest uniwersalnym dawcą (brak antygenów A i B).
- Osoba z grupą krwi AB jest uniwersalnym biorcą (brak przeciwciał anty-A i anty-B).
- Grupa A ma antygeny A i przeciwciała anty-B
- Grupa B ma antygeny B i przeciwciała anty-A
Tabela zgodności grup krwi
| Biorca
|
Dawca KKCz
|
| 0- |
0+ |
B- |
B+ |
A- |
A+ |
AB- |
AB+
|
| AB+
|
X |
X |
X |
X |
X |
X |
X |
X
|
| AB-
|
X |
|
X |
|
X |
|
X |
|
| A+
|
X |
X |
|
|
X |
X |
|
|
| A-
|
X |
|
|
|
X |
|
|
|
| B+
|
X |
X |
X |
X |
|
|
|
|
| B-
|
X |
|
X |
|
|
|
|
|
| 0+
|
X |
X |
|
|
|
|
|
|
| 0-
|
X |
|
|
|
|
|
|
|
Legenda:
X - prawidłowe krzyżowanie grup krwi.
Jeśli w krwi biorcy znajdują się przeciwciała przeciwko antygenom dawcy to następują powikłania potransfuzyjne. Krwinki dawcy zostają zniszczone w organizmie biorcy.
Powikłania poprzetoczeniowe
Ze względu na czas, w jakim pojawią się powikłania poprzetoczeniowe, mówimy o powikłaniach:
- Wczesnych – występujących od czasu rozpoczęcia transfuzji do 24 godzin po jej zakończeniu;
- Późnych – występuje najczęściej między 3 a 21 dniem po transfuzji.
Powikłania poprzetoczeniowe możemy również podzielić ze względu na rodzaj ich przebiegu:
- Powikłania łagodne (najczęściej występują po zakończeniu przetoczenia lub w kilka dni po przetoczeniu);
- Powikłania średnie;
- Powikłania ciężkie (przeważnie są to powikłania wczesne, występujące już podczas przetoczenia krwi).
Powikłania wczesne – występujące od czasu rozpoczęcia transfuzji, do 24 godzin po jej zakończeniu:
- O łagodnym przebiegu:
- Odczyny alergiczne - najczęściej są spowodowane przez przeciwciała dla białek osocza lub składnikami dodawanymi do preparatów: substancje zapobiegające krzepnięciu oraz stabilizatory zawarte w preparatach krwi;
- pokrzywka
- O średnio ciężkim przebiegu:
- zakażenie bakteryjne (spowodowane przeważnie zainfekowaniem preparatu krwi w czasie przechowywania lub zakażenie dawcy bakteriami znajdującymi się na skórze pacjenta, bądź na niesterylnym zestawie do przetoczeń) objawia się dreszczami, gorączką;
- odczyn gorączkowy niehemolityczny – występują u około 2% biorców; może być spowodowany obecnością przeciwciał dla antygenów krwinek białych lub płytek krwi;
- o ciężkim przebiegu
- hiperkaliemia – spowodowana jest wydostaniem się potasu z krwinek czerwonych, krew przechowywana dłużej zawiera więcej jonów potasu, gdyż większa ilość erytrocytów uległa rozpadowi;
- hipokalcemia – występuje przy masywnych toczeniach, podczas których dochodzi do wiązania się cytrynianu (środka konserwującego) z wapniem, który znajduje się w osoczu, w ten sposób cytrynian usuwa wapń z układu krążenia. Przy transfuzjach masywnych magazyny wapnia znajdujące się w kościach nie zdążą być uruchomione, wskutek czego dochodzi do zaburzeń czynności serca, układu krzepnięcia.
- przeciążenie krążenia – spowodowane zbyt dużą ilością przetoczonych preparatów krwiopochodnych przy zachowanej normowolemii, co objawia się zaburzeniem czynności serca, zaburzeniami oddychania oraz wzrostem ciśnienia tętniczego krwi
- ostry odczyn hemolityczny
- wstrząs septyczny
- wstrząs anafilaktyczny
- ostra niewydolność oddechowa poprzetoczeniowa (w 1:2000 przypadków[1])
- zakrzepy i zatory w naczyniach serca i płuc (szczególnie gdy przetaczane są preparaty wspierające układ krzepnięcia krwi).
Powikłania późne występuje najczęściej między 3 a 21 dniem po transfuzji:
- przeniesienie zakażenia kiłą (jeśli preparat był przechowywany w temp. 4 °C krócej niż 96 godz)
- przeniesienie zakażenia HIV; 1:2–3 miliony przetoczeń; zakażenie wirusem doprowadza do nieuleczalnej choroby atakującej system immunologiczny – AIDS.
- zakażenie malarią
- plamica poprzetoczeniowa
- Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C; 1:40 000–200 000 przetoczeń
- zakażenie CMV
- choroba Chagasa
- opóźniony odczyn hemolityczny
- plamica poprzetoczeniowa małopłytkowa
- przeciążenie żelazem (szczególnie u wielokrotnych biorców)
- GvHD – choroba "przeszczep przeciwko biorcy".
Transfuzja krwi a religia
Ze względów religijnych przyjęcia transfuzji krwi pełnej jak również jej 4 głównych składników odmawiają Świadkowie Jehowy. Powołują się oni na tekst Pisma Świętego z księgi Dziejów Apostolskich 15:20, 28–29[2][3][4][5]. Nie zgadzają się również na autotransfuzje. Dopuszczają stosowanie dostępnych metod alternatywnych wobec transfuzji jak hemodylucja i śródoperacyjne odzyskiwanie krwi. Przyjmowanie drobnych frakcji uzyskiwanych z krwi jest pozostawione osobistej decyzji[6][7].
Zobacz też
