Rio de Janeiro (z port. Rzeka Styczniowa, wym. port. '[ˈʁi.u dʒi ʒaˈnejɾu]) – drugie co do wielkości miasto Brazylii. Stolica stanu Rio de Janeiro. W latach 1822-1960 – zanim powstała Brasilia – Rio de Janeiro było stolicą niepodległej Brazylii. Miasto słynie ze swych plaż (m.in. Copacabana, Ipanema), olbrzymiego posągu Chrystusa Odkupiciela na górze Corcovado, ale przede wszystkim z corocznie obchodzonego karnawału.

Rio de Janeiro jest miastem kontrastów, z jednej strony może zaliczać się do najnowocześniejszych metropolii świata, z drugiej strony znajdują się w nim dzielnice biedy (favelas), w których występują problemy przestępczości narkotykowej, walki gangów i wysoki wskaźnik zabójstw.

Geografia

Rio de Janeiro jest stolicą stanu Rio de Janeiro. Leży w południowo-wschodniej części państwa w zatoce Guanabara nad Atlantykiem. Miasto położone jest między urwistymi wzgórzami Pao de Acucar – „Głową Cukru” która, wznosi się na 396 m n.p.m. oraz Corcovado – „Garbatą Górą” ze statuą Chrystusa. Rio de Janeiro to także wspaniałe, znane na całym świecie piaszczyste plaże Ipanema oraz Copacabana^[1].  Do miasta należą wyspy Governador i Paquetá. Na jego terenie leżą też jeziora Tijuca, Marapendi, Jacarepaguá i Rodrigo de Freitas.

Strefy miasta^[2]

• Centro (Śródmieście) – centrum miasta – znajduje tu się większość jego zabytków oraz część handlowa.
• Zona Sul (Strefa południowa) – dzielnica chętnie odwiedzana przez turystów – słynąca z plaży Copacabana. Najbogatsza część miasta. Składa się w rzeczywistości z mniejszych dzielnic:
  • Sao Conrado,
  • Leblon,
  • Ipanema,
  • Arpoador,
  • Copacabana,
  • Leme,
  • Gloria,
  • Catete,
  • Flamengo,
  • Botafogo,
  • Urca.
• Zona Norte (Strefa północna) – w dzielnicy mieści się wiele atrakcji historycznych oraz Muzeum Narodowe. Znajduje się tu również stadion Maracanã, na którym rozgrywano Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej w 1950 oraz 2014 i Igrzyska panamerykańskie w 2007. Mieści się tu też największe, międzynarodowe lotnisko w Rio de Janeiro.
• West Zone (Strefa Zachodnia) – region najbardziej oddalony od centrum. Jest to dzielnica rolno-przemysłowa. Obejmuje ona:
  • Barra da Tijuca,
  • Jacarepaguá,
  • Recreio dos Bandeirantes,
  • Vargem Grande,
  • Vargem Pequena,
  • Realengo,
  • Padre Miguel,
  • Bangu,
  • Campo Grande,
  • Jardim Sulacap,
  • Paciência,
  • Santa Cruz.

Historia

Zatoka, nad którą leży Rio de Janeiro, została odkryta przez pierwszego Europejczyka na tych terenach, Portugalczyka Gaspara de Lemos 1 stycznia 1502. Nazwał ją „Styczniowa rzeka”, ponieważ sądził, że to ujście rzeki. Portugalczycy odkrywając miasto, założyli tutaj nie kolonie, a jedynie faktorie handlowe tak, aby nie przeszkadzać Indianom mieszkającym na tych terenach. W 1555 powstała tu osada francuskich Hugonotów zajęli oni całą zatokę, zakładając kolonię La France Antarctique, która z założenia miała być wolna od prześladowań. Portugalczycy, chcący skolonizować całą Brazylię, już w roku 1565, pod dowództwem Estácio de Sá rozpoczęli walki z Francuzami. Po wygranych walkach – w 1567 – zbudowali nad zatoką miasto, które na cześć patrona Świętego Sebastiana nazwali São Sebastião do Rio de Janeiro. Nazwę tą jednak szybko przemienili na poprzednią – Rio de Janeiro. W okresie początków osadnictwa portugalskiego ufortyfikowano wzgórza Urca i Morro do Castelo, a następnie rozbudowano obecną dzielnicę staromiejską z pałacem wicekrólów Brazylii, Izbą Deputowanych, katedrą i licznymi barokowymi kościołami^[3]. 12 września 1711 w czasie wojny o sukcesję hiszpańską, toczonej między Wielką Brytanią i Portugalią z jednej strony a Francją i Hiszpanią z drugiej, miasto zostało zdobyte przez eskadrę francuską (13 okrętów, 6 tys. ludzi, 700 dział), na czele której stał René Duguay-Trouin. W wyniku ataku zniszczone zostały portugalskie okręty stacjonujące w porcie. Po otrzymaniu wieści o nadciągającej odsieczy (portugalskiej od strony lądu i brytyjskiej od strony morza) i wymuszeniu od mieszkańców wysokiego okupu, Francuzi odpłynęli do Brestu wraz ze zdobytymi na miejscu statkami handlowymi. Od 1808 do 1821 roku faktyczna stolica Portugalii – rodzina królewska z Janem VI na czele schroniła się tutaj przed inwazją wojsk napoleońskich.

Pod koniec XVI w. miasto bardzo szybko się rozrastało, z jego portów wywożono cukier do Europy, a dzięki gorączce złota w sąsiednim Minas Gerais stało się centrum finansowym kraju oraz stolicą państwa. Mieszkała tutaj królewska rodzina, a następnie cesarz Brazylii. Do 1889 roku Rio było stolicą wolnego państwa oraz cesarstwa, a później Republiki Brazylii. W 1960 roku stolicę przeniesiono do Brasilii^[4][1].

Zabytki^[4]

• Kościół i klasztor Benedyktynów – XVI w.
• Klasztor Franciszkanów – XVII w.
• Katedra – 1775
• Kościół Nossa Senhora da Glória – 1771
• Pałac królewski – XIX w.
• Pałac Itamaraty – XIX w.
• Pałac Guanabara – XIX w.
• Akwedukt Arcos da Carioca – 1750
• Opera – 1909

• Posąg Chrystusa Odkupiciela na wzgórzu Corcovado – 1931

Populacja

• Wykres liczby ludności na podstawie danych zebranych przez Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística (w tys.)

Gospodarka

W mieście znajdują się duże zakłady przemysłu odzieżowego, włókienniczego, drzewnego, skórzanego, maszynowego, elektrotechnicznego, chemicznego, spożywczego. Jeden z największych portów Ameryki Południowej i międzynarodowy port lotniczy oraz ważny węzeł kolejowy.

Transport

Transport lotniczy

Rio de Janeiro posiada 3 lotniska:

• Aeroporto Internacional Tom Jobim-Galeão (GIG) – obsługuje loty krajowe i międzynarodowe. Lotnisko jest położone na wyspie Ilha do Governador, ok. 20 km od centrum.

• Aeroporto Santos Dumont (SDU) – obsługuje tylko loty krajowe. Na jego obszarze znajdują się hangary dla helikopterów.

• Aeroporto de Jacarepaguá (SBJR) – obsługuje głównie loty prywatne. Lotnisko jest położone w dzielnicy Barra da Tijuca.

Transport kolejowy

W centrum znajduje się dworzec kolejowy Central do Brasil. Obsługuje pociągi z okolic Rio. Z dworca można dostać się autobusem lub metrem w inne rejony miasta.

Metro

Metrô Rio powstało w 1979 r. i ma obecnie 2 linie:

• Linia 1 (pomarańczowa) – łączy Zona Sul z Zona Norte,
• Linia 2 (zielona) – łączy Zona Sul z Baixada.

W planach są 2 kolejne linie:

• Linia 3 (niebieska) – będzie łączyła Rio de Janeiro z Niterói,
• Linia 4 (szara) – będzie łączyła Ipanemę z Barra da Tijuca – planowane zakończenie: 2016 r.

Transport autobusowy

W Rio jest bardzo dużo linii autobusowych w ramach aż 47 firm przewozowych.

Szkolnictwo

W Rio de Janeiro istnieje obecnie ponad 80 uczelni uznanych przez Ministerstwo Edukacji^[5], w tym 4 uczelnie wyższe:

• Universidade Federal do Rio de Janeiro (UFRJ)
• Fundação Getúlio Vargas (FGV)
• Instituto Militar de Engenharia (IME)
• Universidade do Estado do Rio de Janeiro (UERJ)

Sport

W mieście znajduje się Maracanã – jeden z 12 stadionów, na których rozgrywane były Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2014 i gdzie odbył się ich finał. Został oddany do użytku w 1950 r. – również na mundial. Do tego czasu wykorzystywany był głównie do rozgrywania meczów piłkarskich pomiędzy największymi klubami Rio de Janeiro: Flamengo, Botafogo, Fluminense i Vasco da Gama, a także organizowano na nim koncerty i inne atrakcje.

W 2016 roku w Rio de Janeiro odbyły się XXXI Letnie Igrzyska Olimpijskie. Były to pierwsze igrzyska w Ameryce Południowej. Rozegrano 306 konkurencji w 28 dyscyplinach^[6].

Religia

W 2013 roku miasto było gospodarzem 28. Światowych Dni Młodzieży, którym przewodniczył papież Franciszek.

Kilkakrotnie Rio de Janeiro odwiedzał Jan Paweł II podczas swojej 7, 13 i 80 podróży apostolskiej.

Rio de Janeiro jest siedzibą rzymskokatolickiego arcybiskupa São Sebastião do Rio de Janeiro.

W 2010 roku katolicy stanowili 51,09% mieszkańców, bezwyznaniowcy – 13,33%^[7], protestanci – 23,37%, spirytyści – 4–5%.

Osoby związane z Rio de Janeiro

• Widok Rio z Corcovado
• Widok Rio widoczne dzielnice Copacabana i Ipanema
• Plaża Leblon i Ipanema
• Chrystus z Corcovado – Cristo Redentor

Miasta partnerskie

Linki zewnętrzne

• Kartka pocztowa – Brazylia